Một số biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học

Một số biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học.

1.Lý do chọn biện pháp.  

Khi nhắc đến vui chơi của tuổi thơ chắc hẳn các bạn trong chúng ta ai cũng nhớ đến con trâu, cánh đồng với những cánh diều no gió gắn với những trò chơi dân gian lý thú. Thế nhưng ngày nay trò chơi dân gian đang dần bị lãng quên bởi một xã hội công nghệ  phát triển như vũ bão của công nghệ điện tử, của mạng internet. Những trò chơi game ngày càng hiện đại, trong đó có những trò chơi bạo lực rất mạnh và nguy hiểm nên ảnh hưởng đến tính cách trẻ em. Tình trạng  bạo lực học đường ngày càng gia tăng ở tiểu học, trung học cơ sở và phổ thông trung học. Vậy làm thế nào để trẻ em được vui chơi, được học hành và phát triển tốt. Đó là điều tôi trăn trở bao nhiêu năm và tôi thấy để thỏa mãn nhu cầu vui chơi và phù hợp với sự hình thành nhân cách trẻ thì chúng ta nên đưa những trò chơi dân gian vào học đường đó chính là việc làm thiết thực và có ý nghĩa. Bởi trò chơi dân gian đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng đơn giản dễ chơi dễ hòa nhập. Dù ở bất cứ nơi đâu trong gia đình, tại  trường học trên các hẻm đường thì đều tổ chức được trò chơi dân gian. Qua những bài đồng giao theo cách nói vần. Mà đồng giao làm tốt chức năng biểu đạt ý, giáo dục nhận thức, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em vì thế  qua trò chơi dân gian trẻ biết đoàn kết, biết yêu thương, nhường nhịn lẫn nhau. Đồng thời hình thức thi đua của trò chơi sẽ rèn luyện sự cố gắng và ý chí cho trẻ. Từ đó trẻ sẽ yêu thích lao động, chăm lo học tập.

  Mặt khác trò chơi dân gian có nhiều loại hình khác nhau là di sản văn hoá truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam , Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt của những người lao động, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui của cuộc sống của bao thế hệ người Việt xưa. Nó mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng, nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở hơn. Tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, tổ chức cho học sinh chơi trong nhà trường . Năm học 2008 – 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát động phong trào: “ Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích cực” trong đó có nội dung đưa trò chơi dân gian vào trường học. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, để trẻ chơi qua nền giáo dục là một bài toán khó với các giáo viên. Nếu giáo viên không sáng tạo trong việc lựa chọn thời gian, lựa chọn trò chơi phù hợp với độ tuổi và hình thức tổ chức các trò chơi không phù hợp với chủ đề, với ngày lễ hội trong năm thì hiệu quả đạt không cao.

Còn tôi hơn 15 năm công tác mỗi năm tôi lại rút ra cho mình một kinh nghiệm. Muốn trẻ phát triển toàn diện theo tôi chúng ta cần xây dựng  biện pháp vui chơi giáo dục hay, cuốn hút trẻ để hình thành thói quen ham mê “Chơi mà học, học mà chơi” tôi đã chọn đề tài Một số biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh  tiểu học”.

2. Nội dung và cách thực hiện các biện pháp giải pháp

BIỆN PHÁP 1: Kinh nghiệm khi lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với các độ tuổi khác nhau.

      Cũng như những gì tôi nêu trên lý do tôi chọn đề tài này để nghiên cứu là trong suốt 15 năm trong ngành tôi phát hiện tâm sinh lý của học sinh ở độ tuổi khác nhau thì nhận thức cũng khác nhau. Trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với học sinh tiểu học. Vì thế giáo viên cần lự chọn các trò chơi dễ nhớ ,dễ hiểu. Đồ dùng phục vụ trò chơi dễ kiếm dễ tìm , gây hứng thú cho học sinh. Vì vậy tôi chia học sinh nhóm cùng với loại trò chơi sau:
*Lựa chọn trò chơi dân gian dành cho học sinh lớp 1-2

– Với học sinh lớp 1-2 lứa tuổi các em còn nhỏ, khả năng ghi nhớ của các em máy móc phát triển tốt và chiếm ưu thế hơn khả năng ghi nhớ có ý nghĩa . Việc đọc hiểu nghĩa của từ còn hạn chế nên chúng ta đưa các trò chơi có lời đồng giao dễ nhớ, dễ thuộc. Chính vì vậy khi muốn tổ chức cho học sinh lớp 1, lớp 2 cần chọn những trò chơi mang tính vừa sức chủ yếu là để các em vui và thích. Theo tôi các trò chơi phù hợp dành cho lứa tuổi này là các trò chơi sau: Kéo cưa lừa xẻ, Nu na nu nống, Mèo đuổi chuột, Rồng rắn lên mây, Dung dăng dung dẻ…

* Trò chơi: Kéo cưa lừa xẻ: Là trò chơi giáo dục tính yêu lao động ở học sinh

+ Chuẩn bị: Học sinh thuộc lời đồng giao “Kéo cưa lừa xẻ”.

+ Cách chơi: Trẻ kết thành 2 bạn một đôi. Hai tay bắt vào nhau giả làm cưa gỗ. Kéo qua, đẩy lại vừa kéo đẩy vừa đọc đồng giao khi kết thúc cưa kéo về phía ai thì người đó thắng và đổi lại cách kéo.                                    

Trò chơi “kéo cưa lừa xẻ” của học sinh lớp 1

“Kéo cưa lừa xẻ

Ông thợ nào khỏe

Về ăn cơm vua

Ông thợ nào thua

Về bú tí mẹ”

* Trò chơi: Nu na nu nống: Là trò chơi giáo dục về các ngày lễ hội trong năm và giáo dục về sinh cho trẻ.

+ Chuẩn bị: Học sinh thuộc lời ca đồng giao.

Nu na nu nống

Đánh trồng phất cờ

Mở cuộc thi đua

Thi chân ai sạch sẽ

Gót đỏ hồng hào

Không bẩn tí nào

Được vào đánh trống

+ Luật chơi: Bạn nào được cả 2 chân thụt thì bạn đó được đi trốn. bạn nào mà còn lại chân cuối cùng thì phải đi tìm các bạn trốn.

+ Cách chơi: Cô cho các em chia thành nhóm chơi mỗi nhóm khoảng 6-8 em.

Các em  ngồi trên ghế thẳng 2 chân. 1 bạn cầm cây chỉ vào chân tất cả các bạn trong nhóm. Mỗi lời đồng giao chỉ vào một chân đến câu kết mà cây chỉ vào chân nào thì chân đó được thụt cất đi. Khi bạn nào được cất hết cả 2 chân thì được đi trồn. Cứ như thế cho hết số chân các bạn trong nhóm. Bạn nào còn lại chân cuối cùng là bạn đó đi tìm các bạn. Trò chơi sẽ được tiếp tục khi bạn đi tim tìm thấy hết các bạn trong nhóm.

* Trò chơi : Mèo đuổi chuột

Mèo đuổi chuột là trò chơi nhằm rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo, phát huy tinh thần đoàn kết, tôn trọng kỷ luật.

– Chuẩn bị :  + Sân bãi bằng phẳng, rộng rãi.
– Cách chơi:
Cho hs đứng thành 1 vòng tròn nắm hai tay nhau giơ cao làm thành hang. Một em làm Mèo và một em làm Chuột đứng quay lưng vào nhau.
Khi nghe hiệu lệnh của cô, em làm Chuột chạy trước và em làm Mèo đuổi theo. Chuột chạy vào hang nào thì Mèo phải chạy vào hang đó. Trong khi đó, các trẻ làm hang đồng thanh đọc: 

Đã là mèo

Phải bắt chuột

Bắt được chuột

Phải chén liền

Đã là chuột

Trông thấy mèo

Phải chạy ngay.

Khi Mèo bắt được Chuột ở hang nào thì hai em làm hang đó đổi vai thành Mèo và Chuột, còn hai em làm Mèo, Chuột sẽ nắm tay nhau làm hang

* Lựa chọn trò chơi dân gian dành cho học sinh lớp 3

– Với học sinh lớp 3 khả năng chơi đã hoàn thiện hơn, các em đã từng tiếp xúc với các trò chơi dân gian ở lớp 1,2. Mặt khác ở độ tuổi này nhận thức và khả năng chú ý ghi nhớ có chủ định cũng cao hơn. Các em đã học nhiều về luyện từ và câu cũng như ngữ pháp nên việc hiểu nghĩa của từ cũng đã được nâng cao. Lớp 3 cũng đã biết nhường nhịn và có ý thức chơi đoàn kết với bạn bè. Tuổi này giáo viên nên chọn trò chơi có ý giáo dục về tính cảm gia đình và bạn bè hơn và trò chơi cũng cần lời ca đồng giao dài hơn, hợp với khả năng nhận thức của các em để trò chơi của lớp 3 phát huy hết tính tích cực vừa thỏa mãn nhu cầu vui chơi, cũng vừa mang tính giáo dục cao hơn so với lớp 1,2 . Theo kinh nghiệm của tôi các trò chơi phù hợp với học sinh lớp 3 là : Ô ăn quan, Cướp cờ, Bịt mắt bắt dê, Nhảy dây…

*Trò chơi:  Ô ăn quan

   Chơi ô ăn quan giúp  luyện kỹ năng, kỹ xảo cá nhân, khả năng tính toán, phán đoán chính xác.

+ Chuẩn bị :

– 50 viên đá nhỏ bằng một đốt ngón tay. ( Làm quân )

– 2 viên đá lớn bằng 2 ngón tay chụm lại.( làm quan)

– Vẽ một hình chữ nhật được chia đôi theo chiều dài và ngăn thành 5 hàng dọc cách khoảng đều nhau, ta có được 10 ô vuông nhỏ. Hai đầu hình chữ nhật được vẽ thành 2 hình vòng cung, đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho mỗi bên, đặt vào đó một viên sỏi lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để dễ phân biệt hai bên, mỗi ô vuông được đặt 5 viên sỏi nhỏ, mỗi bên có 5 ô.

+ Cách chơi:
     Hai người hai bên, người thứ nhất đi quan với nắm sỏi trong ô vuông nhỏ tùy vào người chơi chọn ô, sỏi được rãi đều chung quanh từng viên một trong những ô vuông cả phần của ô quan lớn, khi đến hòn sỏi cuối cùng ta vẫn bắt lấy ô bên cạnh và cứ thế tiếp tục đi quan (bỏ những viên sỏi nhỏ vào từng ô liên tục). Cho đến lúc nào viên sỏi cuối cùng được dừng cách khoảng là một ô trống, như thế là ta chặp ô trống bắt lấy phần sỏi trong ô bên cạnh để nhặt ra ngoài.Vậy là những viên sỏi đó đã thuộc về người chơi, và người đối diện mới được bắt đầu.     

  Đến lượt đối phương đi quan cũng như người đầu tiên, cả hai thay phiên nhau đi quan cho đến khi nào nhặt được phần ô quan lớn và lấy được hết phần của đối phương. Như thế người đối diện đã thua hết quan.Hết quan toàn dân, thu quân kéo về. Hết ván, bày lại như cũ, ai thiếu phải vay của bên kia.Tính thắng thua theo nợ các viên sỏi. Quan ăn 10 viên sỏi.Cách chơi ô ăn quan được nói lên rất đơn giản nhưng người chơi ô ăn quan đã giỏi thì việc tính toán rất tài tình mà người đối diện phải thua cuộc vì không còn quan (sỏi) bên phần mình để tiếp tục cuộc chơi… 

* Trò chơi: Cướp cờ: Cướp cờ là trò chơi nhằm rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo, phát huy tinh thần đoàn kết, tôn trọng kỷ luật.
– Chuẩn bị:
+ Một cái khăn bất kì tượng trưng cho cờ
+ Một vòng tròn
+ Vạch xuất phát củng là đích của 2 đội
– Cách chơi:
+ Quản trò chia tập thể chơi thành hai đội, có số lượng bằng nhau mỗi đội có từ 5-6 bạn, đứng hàng ngang ở vạp xuất phát của đội mình. Đếm theo số thứ tự 1,2,3,4,5… các bạn phải nhớ số của mình. 
+ Khi quản trò gọi tới số nào thì số đó của hai đội nhanh chóng chạy đến vòng và cướp cờ. 
+ Khi quản trò gọi số nào về thì số đó phải về
+ Một lúc quản trò có thể gọi hai ba bốn số
– Luật chơi:
+ Khi đang cằm cờ nếu bị bạn vỗ vào người, thua cuộc
+ Khi lấy được cờ chạy về vạch xuất phát của đội mình không bị đội bạn vỗ vào người, thắng cuộc
+ Khi có nguy cơ bị vỗ vào người thì được phép bỏ cờ xuống đất để chánh bị thua
+ Số nào vỗ số đó không được vỗ vào số khác. Nếu bị số khác vỗ vào không thua
+ Số nào bị thua rồi  quản trò không gọi số đó chơi nữa
+ Người chơi không được ôm, giữ nhau cho bạn cướp cờ
+ Người chơi tìm cách lừa đối phương để nhang cờ về, lựa chọn sân bải phù hợp để chánh nguy cơ, cờ ra khỏi vòng tròn, để cờ lại vòng tròn chỉ được cướp cờ trong vòng tròn
+ Khoảng cách cờ đến hai đội bằng nhau.

* Trò chơi Kéo co :

 Trò chơi Kéo co thể hiện tinh thần thượng võ, rèn luyện thể lực và sự nhanh nhẹn, khéo léo.

– Chuẩn bị: Một sợi dây thừng dài 6 mét. Vẽ một vạch thẳng làm ranh giới giữa hai đội.

– Luật chơi: Bên nào giẫm vạch trước là thua cuộc.

– Cách chơi:

   Chia HS thành hai nhóm bằng nhau, tương đương sức nhau,xếp thành hai hàng dọc đối diện nhau. Mỗi nhóm chon một HS khỏe nhất đứng đầu cầm vào dây. Khi có  hiệu lệnh của trọng tài tất cả kéo mạnh dây về phía mình.Nếu người đứng đầu hàng giấm chân vào vạch trước  là thua cuộc.

Chú ý : Có thể không dùng dây thừng mà cho hai HS đứng đầu cầm tay nhau kéo

* Trò chơi : Bịt mắt bắt dê

   Bịt mắt bắt dê là trò chơi nhằm rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo, óc phán đoán.

– Chuẩnbị:

+ Sân bãi bằng phẳng, rộng rãi.

+ 1 chiếc khăn để bịt mắt

–  Cách chơi:

Cách 1: Sau khi chơi trò “ Tay trắng tay đen” và “ Oẳn tù tì”, người thua sẽ phải bị bịt mắt và đi tìm dê, những người khác làm dê chạy nhảy xung quanh.Những người làm dê phải luôn miệng kêu “be, be” hoặc trêu chọc người bị bắt làm dê, phải luôn né tránh người bị bịt mắt đang tìm cách bắt dê. Khi nào người bị bịt mắt chạm vào con dê nào thì người đó bị bịt mắt.Sau khi dùng khăn tay bịt mắt, mọi người sẽ chạy xung quanh người bịt mắt bằng cách đập vào vai hay vuốt má người bị bịt mắt rồi chạy khi người đó chụp mình. Khi người bị bịt mắt chụp được người nào, phải đoán và nói tên người đó. Nếu nói đúng thì người bị bắt bị bịt mắt, nếu nói sai trò chơi tiếp tục như cũ. Người bị bắt có thể lừa người bị bịt mắt bằng cách khụy chân xuống giả làm người lùn hoặc kiễng chân lên cao, cốt làm sao cho người bị bịt mắt không đoán ra mình

Ngoài các trò chơi trên dành cho học sinh lớp 3 còn rất nhiều các trò chơi khác các đồng chí có thể tham khảo tài liệu – Bộ sưu tập 100 trò chơi dân gian. – Cẩm nang 100 trò chơi dân gian (Nhà xuất bản Kim Đồng). – Bộ sưu tập 100 trò chơi dân gian. Tác giả: Nguyễn Hùng. – Bộ sưu tập 100 trò chơi dân gian. Tác giả: Đặng Thanh Nghị.

* Lựa chọn trò chơi dân gian dành cho học sinh lớp 4-5

– Với học sinh lớp 4, lớp 5 lứa tuổi này khả năng ghi nhớ có ý nghĩa và ghi nhớ từ ngữ được tăng cường, Ghí nhớ có chủ định đã phát triển hoàn thiện, trẻ đã hình thành kỹ năng tổ chức các hoạt động. Ở lứa tuổi các em đã có sự nỗ lực và ý chí trong hoạt động học tập, vui chơi và lao động nên các em có thể học thuộc lời ca dài. Tư duy nhận thức các em ở tuổi nay cũng đã hoàn thiện hơn. Hiểu được điều nay nên khi lựa chọn trò chơi dân gian cho học sinh lớp 5 tôi chọn những trò chơi mang tính vận động hấp dẫn, có trò chơi lại mang tính tư duy trừu tượng cao hơn vừa thu hút các em, rèn luyện ý chí, phát triển nhận thức và tư duy, hoàn thiện nhân cách cho các em. Để chuẩn bị cho các em bước vào cấp trung học cơ sở một cách tốt hơn.

Theo tôi các trò chơi phù hợp cho học sinh lớp 4-5 như: Nhảy dây, chơi chuyền, nhảy bao bố, cướp cờ, ô ăn quan…

*Trò chơi : Nhảy dây

Trò chơi Nhảy dây giúp rèn luyện thể lực và sự nhanh nhẹn, khéo léo.
+ Cách chơi:
– Cho 2 hs cầm hai đầu dây có khoảng cách vừa phải để có thể dễ dàng quay dây.
– Khi bắt đầu chơi, hai em quay dây phải cùng quay tay về một hướng cho dây lần lượt lên cao và xuống thấp. Các em còn lại xếp hang lần lượt để nhảy qua dây. Lúc đầu, chưa biết chơi, hs có thể đứng giữa dây, chờ khi dây quay lên, hs chuẩn bị tư thế và khi dây quay xuống hs phải nhảy cao lên để chân không chạm dây. HS nhảy liên tục từ 5 – 10 cái sau đó nhảy ra ngoài, cố gắng không chạm dây.Khi đã biết cách chơi, hs có thể từ bên ngoài nhảy vào khi dây đang quay.
– Có thể cho hs chơi cá nhân bằng cách: 2 tay trẻ cầm 2 đầu dây quay lên cao, khi dây quay xuống thì nhảy bật lên để dây không chạm chân. Lúc đầu , hs tập nhảy từng cái một, sau đó hs có thể nhảy liên tục và tự mình đếm xem đã nhảy được bao nhiêu cái.
+ Luật chơi: 
– Nếu hs nào nhảy bị chạm dây, phải ra ngoài đổi vị trí cho bạn cầm dây quay. Nếu qua 3 – 4 lượt chơi, không có hs chạm dây, cô cho dừng trò chơi và yêu cầu hs đổi vị trí, sau đó lại chơi tiếp tục.

* Trò chơi:  Chơi chuyền-Banh đũa.

Chơi chuyền giúp  rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cá nhân, khả năng tính toán, phán đoán chính xác.            

– Chuẩn bị :  Không gian chơi là một ô đất, sân bằng phẳng, không lớn lắm, khoảng 1,5m² đến 2,5m² là có thể chơi được rồi. Số lượng chơi phổ biến là 2, nhưng cũng có thể là 1, 3, 4. Trò này được các em gái rất ưa thích.
Dụng cụ là một trái banh tennis và 10 que đũa.

– Cách chơi:
Nếu có từ hai người chơi trở lên thì trước tiên cần phải xác định xem ai đánh trước. Mỗi người cầm lấy bó đũa đặt trên mu bàn tay, hất lên rồi chộp lấy chúng. Ai chộp được nhiều đũa nhất thì sẽ được chơi trước, thứ tự chơi lần lượt đến người chộp được ít nhất.
       Chơi từ bàn 1 đến bàn 10:
       Người chơi rải đũa xuống đất, tung banh lên đồng thời tay nhặt đũa. Banh rơi xuống đất, nẩy lên rồi bắt lấy banh bằng chính bàn tay vừa nhặt đũa xong. Bàn 1 thì nhặt 1 đũa, bàn 2 nhặt 2 đũa…, bàn 9 nhặt 9 đũa. Những đũa lẻ thì được nhặt sau cùng.
        Đến bàn 10 thì phải nhặt cả 10 đũa lên, cầm thành nắm để “chuyền”, chuyền từ tay này qua tay khác đồng thời quay đầu đũa mỗi khi chuyền, khi banh nẩy lên thì lại bắt lấy. Cứ thế 10 lần. Chuyền xong thì chơi lại từ bàn 1.
Chú ý:
– Banh tung lên khi rơi xuống thì không được chạm vào đũa.
– Phải nhặt đúng số lượng đũa tương ứng với mỗi bàn, bàn 1 thì nhặt 1 đũa, bàn 2 nhặt 2 đũa.
– Bánh và đũa khi bắt phải luôn ở một tay, không được đổi tay.
Nếu vi phạm những điều này thì người chơi phải dừng lại nhường quyền chơi cho người kia.

* Các trò chơi khác dành cho trẻ lớp 5 phát triển trí thông minh của trẻ đó là. (Cờ gánh,cờ tướng, cờ người, cờ vua).

Lưu ý: Việc lựa chọn trò chơi phù hợp với độ tuổi sẽ giúp học sinh say mê với trò chơi và thông qua chơi để trẻ học văn hóa và học cách làm người… Tuy nhiên các đồng chí hãy lưu ý để việc tổ chức trò chơi dân gian đạt cả lượng, lẫn chất thì khi tổ chức cũng nên lấy học sinh làm trung tâm, cần phát huy tình tích cực của các em. Giáo viên có thể nêu trò chơi và hỏi xem có bạn nào biết cách chơi, luật chơi của trò chơi đó không. Nếu có em nào đã biết thì giáo viên nên để em đó nêu cách chơi, luật chơi cho các bạn cùng trang lứa nghe. Sau khi em đó nêu được cô giáo có thể bổ sung ý còn thiếu hoặc nói lại cho rõ để các bạn khác biết cách chơi. Nếu đã nêu được hết cách và luật chơi thì cho em đó hướng dẫn bạn chơi. Cô giáo lúc nay sẽ theo dõi và bổ sung thêm để việc tổ chức chơi có tính vui vẻ, tự do nhưng cũng cần tính kỷ luật trong chơi như vậy sẽ phát huy hết tính tích cực của trò chơi dân gian trong học đường.

  Với kinh nghiệm này tôi đã áp dụng rất thành công ở  học sinh lớp, trường tôi. Tôi đưa  một số ví dụ trên về việc  lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với các độ tuổi khác nhau cho các đồng chí cùng tham khảo và góp ý thêm.

BIỆN PHÁP 2: Kinh nghiệm lựa chọn trò chơi dân gian tổ chức trong giờ học.

   Trò chơi dân gian không những chỉ tổ chức qua hoạt động ngoài trời, giờ ra chơi, ngoại khóa mà còn tổ chức trong mỗi tiết học nhằm củng cố kiến thức cuối tiết học, tạo không khí thư giãn cho các em để chuẩn bị cho tiết tiếp theo. Mỗi tiết học , bài học giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với tính chất của từng môn học. Ví dụ tổ chức trò chơi dân gian ở một số môn học.

+ Đối với môn toán: Ở lớp 1 cho các em  chơi trò “ Đếm sao”, “Chuyền thẻ” để giúp các em nhớ lại cách đếm số. Ở lớp 2, lớp 3 tổ chức cho các em chơi trò chơi “ Ai nhanh ai đúng” Ví dụ: Một con chuột, hai con chuột, ba con chuột,… thì cả lớp đồng thanh hát và nhân nhẩm đúng số chân, tai, đầu, đuôi của số con chuột tương ứng: Một con chuột có một cái đuôi,hai tai, hai mắt, một cái đầu và bốn cái chân. Hai con chuột có hai cái đuôi, bốn tai,bốn mắt, hai cái đầu và tám cái chân. Ba con chuột có ba cái đuôi,sáu tai, sáu mắt, ba cái đầu và mười hai cái chân,…

 + Đối với môn Tự nhiên xã hội dạy về chủ điểm thế giới động vật, thực vật cho các em chơi trò chơi “Bịt mắt bắt dê”, “Trồng nụ trồng hoa”….

+ Đối với môn Âm nhạc. Chọn trò chơi có giai điệu và có lời hát phù hợp với tính chất của môn học như trò chơi “Tập tầm vông”, “Hát chuyền sỏi”,…

BIỆN PHÁP 3: Kinh nghiệm trong việc tổ chức cho em chơi trò chơi dân gian.

    Sau khi đưa trò chơi dân gian vào học đường tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm   ngoài việc lựa chọn trò chơi phù hợp với độ tuổi những nhà giáo dục như chúng ta muốn tổ chức tốt trò chơi dân gian cần chú ý tới các mặt sau:

– Về thời gian. Nên tổ chức cho cháu chơi vào hoạt động ngoại khóa và sau thể dục giữa giờ. Cũng có thể tổ chức chơi sau các tiết học ở trong lớp.

– Về không gian vui chơi:  Đa số các trò chơi dân gian diễn ra ngoài trời. Nên khi muốn tổ chức trò chơi thì cũng nên chọn thời gian chơi và chọn trò chơi phù hợp với thời tiết. Trường tiểu học Tam Bình có sân chơi rộng rãi, thoáng mát, được láng xi măng sạch sẽ nên rất thuận tiện cho các em chơi các trò chơi dân gian như:  Kéo co, Rồng rắn lên mây, Nhảy dây, Bịt mắt bắt dê, Mèo đuổi chuột, Cướp cờ.Với các trò chơi nhóm như: Ô ăn quan, Banh chuyền thì các em có thể chơi ngay trong lớp, trên hành lang,…hoặc chọn gốc cây, là nơi thích hợp nhất. Bởi ở đây có bóng mát nếu học sinh chơi hăng say cô giáo có thể tổ chức chơi theo nhu cầu của các em. Chơi hết tiết ngoại khóa, hết giờ ra chơi mà không cần quy định thời gian đối với từng trò chơi.

– Dụng cụ để chơi: Nên tìm các dụng cụ  từ các vật liệu từ thiên nhiên sắn có ở địa phương. Đây là điều kiện để trẻ gắn bó môi trường tự nhiên, giúp các em sớm làm quen với các mối quan hệ tương tác giữa các thành tố thiên nhiên và khi hiểu hơn, các em sẽ yêu quý và dễ hình thành trách nhiệm với môi trường sau này .

– Trò chơi an toàn với học sinh: Khi tổ chức trò chơi dân gian trong nhà trường thì tự thân đã có tính mục đích. Nhưng không đơn thuần dừng lại ở mục đích giải trí mà phải đảm bảo tính giáo dục, an toàn, vệ sinh. Không phải trò chơi nào cũng có thể đưa vào nhà trường mà phải chọn lọc cho phù hợp. Ví dụ: Trò chơi “Leo cột mỡ” mang đậm tính dân gian nhưng không phù hợp với trường học, nhất là ở bậc tiểu học. Trò chơi đánh khăng không an toàn vì dễ gây chấn thương. Các trò chơi khác thì phải chú ý đến khâu vệ sinh vì người chơi thường ngồi bệt xuống đất…

– Trò chơi phù hợp với từng mục đích giáo dục: Dưới góc độ nhà giáo dục giáo viên phải biết các trò chơi dân gian với bốn nhóm chính: Nhóm trò chơi vận động giúp phát triển sức khỏe thể chất như bịt mắt bắt dê, rồng rắn lên mây, …; Nhóm trò chơi học tập tập cho học sinh cách quan sát, tính toán như các loại cờ, ô ăn quan, giải đố, …; Nhóm trò chơi sáng tạo giúp các em phát triển trí tưởng tượng, sự khéo léo và khiếu thẩm mĩ như làm con vật từ lá cây, nặn đất, …; Và nhóm trò chơi mô phỏng hành động của người lớn như xây nhà, mua bán, … Mà mỗi học sinh là một cá thể khác nhau. Nên khi tổ chức chơi người thầy phải biết chia học sinh theo nhóm để chọn trò chơi hợp với sự phát triển của từng em.

– Một điều nữa là không phải trò chơi nào các em HS cũng chơi được mà phải có thầy cô tổ chức hướng dẫn, làm sao trong giờ nghỉ các em chơi được nhiều trò chơi. Giáo viên tạo không khí thoải mái và không gây áp lực cho các em.

Khi tổ chức  các trò chơi dân gian cho các em , tôi chú ý thực hiện theo các tiêu chí sau:

+Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp theo nhóm trẻ, theo độ tuổi .

+ Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.

+ Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho các em.

+ Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của các em.

+ Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm HS trong lớp.

+ Đảm bảo khi chơi xong các em có thể vệ sinh cá nhân dễ dàng.

– Cách thức tổ chức trò chơi: Thời gian đầu, cứ mỗi tiết sinh hoạt ngoài giờ lên lớp tôi là tôi lại dạy cho các em một trò chơi dân gian. Ban đầu tôi hướng dẫn, làm trọng tài. Tôi giúp các em nắm rõ luật chơi và hướng dẫn các em rút kinh nghiệm qua từng hiệp thắng thua. Ví dụ khi tôi hướng dẫn các em trò chơi “Kéo co” tôi rút ra những  kinh nghiệm như sau:

-Thứ nhất: Lực lượng khi kéo co phải cân bằng. 
     -Thứ hai: Phải có thế đứng trong khi kéo co. 
+ Hai chân dang rộng hơn vai, đứng sao cho 2 chân thẳng hàng với dây kéo. 
+ Người hạ thấp xuống giống như  đang đứng tấn, dồn trọng tâm vào chân trụ trước

( nên chọn chân trụ trước là chân thuận). 
+ Dùng lực vừa phải, giữ sức để thăm dò sức lực của đối phương, sau đó tùy thời cơ mà ra chiêu.

    Khi các em chơi tốt thì tự tổ chức chơi và tự cử trọng tài. Tôi chỉ đứng ngoài quan sát.

    Mỗi khi ra chơi, tôi động viên các em ra ngoài tham giam các trò chơi dân gian và tham gia thi các trò chơi dân gian với các lớp khác trong khối. Để giao lưu và tạo hứng thú hơn cho các em.

BIỆN PHÁP 4: Kinh nghiệm trong việc phối kết hợp đưa trò chơi dân gian vào mọi hoạt động, mọi thời điểm trong năm.

     Như các đồng chí đã biết ngoài thời gian ở trường học sinh còn rất nhiều thời gian khác như các ngày nghĩ lễ, tết, nghỉ hè… học sinh ở nhà. Tôi thiết nghĩ muốn trò chơi dân gian phát huy hết tính tích cực thì phải kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để phát huy hiệu quả của trò chơi. Bao gồm hiệu quả trong và hiệu quả ngoài vì vậy chúng ta nên phối hợp nhịp nhàng với bố, mẹ trẻ, với các tổ chức xã hội khác như đoàn viên thanh niên nơi trẻ sinh sống. Vậy phối kết hợp như thế nào tôi xin chia sẻ với các bạn một vài kinh nghiệm mà tôi đã gặt hái nhiều thành công trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học của chúng ta ở mọi lúc mọi nơi.

   –  Lập kế hoạch: Muốn tuyên truyền tốt việc tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh tiểu    học của chúng ta ở mọi lúc mọi nơi. Để tiện nhất cho việc tuyên truyền ngay từ đầu năm tôi đã lên kế hoạch cho việc chọn trò chơi phù hợp với chủ đề, tháng và phù hợp với các ngày lễ hội truyền thống. Tôi cũng lên kế hoạch tuyên truyền vào thời điểm nào, với ai thì phù hợp và hình thức tuyên truyền như thế nào. Sau khi lên kế hoạch tôi bám sát kế hoạch và thực hiện tuyên truyền.

      -Tuyên truyền bằng mọi hình thức: Các đồng chí ạ việc tuyên truyền xem ra

không mấy khó khăn nhưng nếu tuyên truyền qua loa bằng lời liệu chúng ta có đủ thời gian tuyên truyền, có đủ sức thuyết phục phụ huynh không, việc tuyên truyền có đem đến cho chúng ta kết quả như mong muốn không? Với tôi đó cũng là điều tôi trăn trở. Tôi đã tham khảo các ý kiến của đồng nghiệp và đã nhận được những ý kiến rất bổ ích. Đó là tuyên truyền bằng các hình thức khác nhau:

+ Tuyên truyền bằng văn bản: Trước hết chúng ta hãy viết hết tất cả những ý nghĩa của trò chơi dân gian đối với đời sống đứa trẻ. Giúp phụ huynh biết được tầm quan trọng của nó để họ cũng có mong muốn như chúng ta là làm thế nào cho con, em họ phát triển tốt nhất.

+ Tuyên truyền bằng trực tiếp: Trong các buổi họp phụ huynh ngoài việc nêu tình hình chung của lớp, báo cáo kết quả học tập, đạo đức, ý thức lao động của các em giáo viên nên đưa ra các hình thức tổ chức các trò chơi dân gian đến cho các em. Các ý tưởng tổ chức phải có tình thuyết phục phụ huynh để họ nhiệt tình ủng hộ chúng ta.

+ Tuyên truyền bằng cách mời phụ huynh cùng nhà trường tham gia các hoạt động chơi của học sinh: Khi mà phụ huynh đã biết được ý nghĩa của việc tuyên truyền thì chúng ta hãy phối hợp với đồng chí tổng phụ trách đội, giáo viên thể dục để tổ chức trò chơi dân gian ở các ngày hội như: Ngày thành lập trường, ngày 20- 11. Ngày hội đến trường… chào mừng các ngày lễ lớn 2- 9, 30- 4…Ở đây chúng ta sẽ tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh theo hình thức thi đua giữa các gia đình học sinh, giữa các nhóm gia đình của các em trong thôn, xóm để cho phụ huynh có ý thức rèn luyện cùng  con trẻ và động viên con chơi các trò chơi dân gian.

– Tuyên truyền với chính quyền địa phương nơi mình công tác:

Với hình thức này tôi đã đưa các văn bản có nội dung tuyên truyền đến với các đồng chí bí thư chi đoàn xã, thôn, buôn để cùng hợp tác tổ chức cho các em chơi ở địa phương. Vào thời điểm nào ư. Đó chính là vào tháng 6 hàng năm khi mà cái nắng hè oi ả trải dài trên mọi miên quê. Khi mà chú ve ra rả gọi hè vè, cũng là lúc cánh trường tạm kép lại. Vào buổi bàn giao học sinh về địa phương sinh hoạt hè, cũng là lúc thuận tiện cho việc bàn giao nhiệm vụ giáo dục các em cho các tổ chức xã hội ở địa phương. Các đồng chí hãy đưa nội dung tổ chức trò chơi dân gian vào sinh hoạt hè để các đồng chí cán bộ đoàn phối hợp tổ chức cho các em chơi trong hè mang ý nghĩa cao.

* Tóm lại: Các biện pháp kinh nghiệm tôi đưa ra sẽ tổ chức tốt trò chơi dân gian. Các trò chơi mới lạ sẽ xuất hiện hàng trăm, hàng nghìn câu hỏi : Cô ơi, mẹ ơi tại sao người lớn lại biết nhiều trò chơi hay thế, có nhiêu trò chơi lạ thế ? lại có em nói cô ơi em biết rồi, các em phán đoán và tìm ra câu trả lời. Nhận thức của các em ngày được nâng cao, trí tưởng tượng của học sinh tiểu học sẽ bay cao, bay xa . Học sinh thân yêu của chúng ta sẽ phát triển một cách toàn diện.

3. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vẫn đề nghiên cứu

       Hơn 9 tháng xây dựng và thực hiện những biện pháp mới để tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp, trong trường. Đối với lớp tôi nói riêng và các lớp nói chung tôi nhận thấy các em đã tiến bộ nhanh về mọi mặt:

– HS đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp ,trong trường giúp các em  thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể .

  -Trò chơi dân gian còn giúp  năng động, tự tin tham gia vào các hoạt động tập thể, hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người xung quanh.

  – Một số học sinh đã tự mình sáng tác nên một số bài đồng dao riêng cho nhóm chơi. Và ngoài ra san sẽ cùng cô một số trò chơi mà các em biết.

  – Sau giờ chơi, các em có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, chất lượng học tập nâng lên rõ rệt.  

  – Hầu hết các em hứng thú tham gia các trò chơi một cách tích cực. Không những các em tham gia mà còn động viên các bạn cùng tham gia.

  Kết quả thu được qua khảo nghiệm chứng tỏ các biện pháp mới tổ chức cho học sinh tham gia các trò chơi dân gian có giá trị khoa học cao nên tôi viết sáng kiến “ Một số kinh nghiệm tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học” đến với hội thi

1. Kết luận

Qua phương pháp vận dụng các biện pháp mới vào việc đưa trò chơi dân gian vào học đường đã đạt được kết quả như mong đợi tôi rút ra kết luận như sau:

 Giáo viên cần có trách nhiệm chăm sóc giáo dục học sinh với tấm lòng Cô giáo như mẹ hiền mong cho con ngày một tiến bộ thì bất cứ một cô giáo nào cũng không ngừng, không nghỉ tìm tòi sáng tạo ra nhiều cách thức để học sinh tập trung học và chơi. Khi áp dụng thành công những phương pháp biện pháp mới thì trò chơi dân gian sẽ là một trong những yếu tố hình thành nên bản sắc văn hóa dân tộc, là nguồn sữa nuôi dưỡng thế giới tinh thần, là nhịp cầu nối tâm thức các em với mọi bài học về cuộc sống xã hội. Tổ chức cho các em chơi các trò chơi dân gian trong trường tiểu học là phương tiện giúp các em phát triển ngôn ngữ, phát triển tình cảm, đạo đức, tình đoàn kết, mở rộng nhận thức, tình yêu thiên nhiên, yêu gia đình, quê hương ,đất nước. Bằng những biện pháp tích cực có đầu tư nghiên cứu, khắc phục những hạn chế nhất định sẽ giúp các em thỏa mãn nhu cầu vui chơi, kích thích học sinh học tập tốt. Đề tài này được tôi nghiên cứu và thực hiện rất thành công ở trường tôi. Tôi đã viết lên kinh nghiệm của mình với hi vọng được các bạn đồng nghiệp khác đón nhận và cùng tôi đưa trò chơi dân gian vào bậc tiểu học , góp phần thắng lợi trong cuộc vận động “Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực”.

Bấm vào đây để tải file Word