Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn Đạo đức

I.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Với tốc độ phát triển của thế giới cũng như đất nước ta hiện nay, giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ. Các em chính là những chủ nhân tương lai của đất nước. Nếu không có kĩ năng sống, các em sẽ không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất nước. Lứa tuổi Học sinh tiểu học là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá…song còn thiếu hiểu biết về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động… Đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường như hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, các em luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị tốt, đương đầu với những khó khăn, thử thách, những áp lực tiêu cực… Nếu không được giáo dục kĩ năng sống, sẽ dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, lối sống ích kỉ, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Nổi trội là vấn nạn “bạo lực học đường” hiện nay, hay sự “vô cảm” của thế hệ trẻ trước những mất mát, đau thương của cộng đồng, người thân.

Các em học sinh tiểu học, nhất là những học sinh ở đầu cấp, khi đến trường rất ngây thơ, trong sáng, chưa có khả năng nhận biết, phân tích, chưa hiểu sâu, hiểu rõ mọi tình huống có vấn đề… Nếu vào giai đoạn này các em không có được một sự giáo dục kĩ năng sống tốt, các em không nắm bắt được việc xử lí các tình huống theo hướng đúng thì nhân cách đạo đức của các em sẽ bị hình thành sai lệch.

Môn học Đạo đức ở tiểu học với mục tiêu hình thành cho học sinh những hành vi ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã hội và quyền trẻ em trong các tình huống đơn giản cụ thể của cuộc sống hằng ngày, hình thành cho các em một số kĩ năng sống để học sinh có thể ứng xử trong một số tình huống thực tế trong cuộc sống của bản thân mình. Nội dung của môn học Đạo đức ở lớp hai nói riêng được kết hợp giữa giáo dục quyền với giáo dục trách nhiệm, bổn phận của học sinh đối với gia đình, nhà trường, xã hội, với môi trường sống tự nhiên, đơn giản và đối với cả chính bản thân các em…

Vì vậy giáo dục kĩ năng sống cho Học sinh thông qua môn học Đạo đức ở lớp 2 có thể trang bị cho các em một số hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực, hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong mối quan hệ của các em với bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng và ý nghĩa của việc thực hiện theo các chuẩn mực đó. Từ những suy nghĩ, trăn trở của bản thân tôi quyết định tìm hiểu, nghiên cứu đề tài: “ Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn Đạo đức ”.

Nội dung và cách thực hiện các giải pháp, biện pháp:

b.1. Giáo viên phát huy tính tích cực của học sinh:

Các em học sinh lớp 2 mọi hoạt động diễn ra trong giờ học đều là mới mẻ, gây cho các em nhiều điều bỡ ngỡ… nên trong giờ học Đạo đức ở lớp 2 ( theo phân phối chương trình mỗi tuần các em được học một tiết) giáo viên xây dựng một môi trường lớp học thân thiện, gần gũi giữa cô và trò, giữa học sinh với học sinh. Từ đó hình thành cho học sinh một số kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng xác định có giá trị, kĩ năng giao tiếp ứng xử, kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề…

Ví dụ: Khi dạy bài “ Gọn gàng, ngăn nắp” giáo viên phải luôn ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ, đồ dùng dạy học của giáo viên cũng như trong lớp học luôn gọn gàng, ngăn nắp… trong giờ học giáo viên có thể sửa lại đầu tóc, quần áo cho học sinh, yêu cầu học sinh sửa lại cho bạn hoặc có thể cho học sinh sắp xếp lại chỗ học của mình những đồ dùng học tập của mình trong cặp sao cho ngay ngắn sạch đẹp… để qua bài học này học sinh hình thành được kĩ năng biết ăn mặc gọn gàng, sạch đẹp, biết giữ vệ sinh cá nhân mọi lúc mọi nơi, biết sắp xếp các đồ dùng học tập, gọn gàng ngăn nắp khi ở nhà….

Giáo viên cần có hành vi thể hiện rõ chủ đề của bài học (ví dụ: cô cảm ơn em, cô xin lỗi..). Lựa chọn dạy học thích hợp phù hợp với từng bài dạy gây hứng thú học tập cho học sinh. Không rập khuôn, máy móc, áp đặt mà cần sáng tạo qua từng trò chơi, kể chuyện, đóng vai, quan sát, trả lời câu hỏi, đánh giá và tự đánh giá hành vi của bản thân và người xung quanh, tập vẽ tranh, tô màu…Học sinh tự khám phá chiếm lĩnh tri thức mới, kĩ năng mới giáo viên kết luận hành vi đạo đức đúng.

Ví dụ: Khi dạy bài “ Chăm làm việc nhà” giáo viên có thể cho học sinh đóng vai thể hiện lại những việc em đã làm ở nhà, sau đó cho các em khác nhận xét …Từ đó hình thành cho học sinh đảm nhận trách nhiệm tham gia làm việc nhà phù hợp với bản thân.

b.2. Giáo viên phát huy tính tự lập của học sinh:

Người giáo viên cần tạo môi trường cho trẻ tự lập qua cách thức tổ chức lớp học, bằng các phương pháp sống động trong đó có sự tham gia tích cực của học trò, tổ chức bài học từ những vốn liếng của học sinh, không quên những cách thức sinh hoạt cộng đồng, sinh hoạt nhóm, những bài học ứng dụng…

Ví dụ: Cho các em học kĩ năng sống tự lập qua phương pháp sinh hoạt nhóm. Mới nghe qua có vẻ đối nghịch song trong sinh hoạt nhóm các em biết được vai trò riêng của mình, những liên hệ với các thành viên khác, các tranh luận cần dung hòa hay tranh cải ( dung hòa vì ích lợi chung, tranh cải để nhóm làm việc tốt hơn). Sinh hoạt nhóm cần được tổ chức có tôn ti trật tự, có luật điều hành để dẫn đến kết quả . Các em học cách phân công và tinh thần trách nhiệm đối với việc được giao phó…

b.3. Phát huy tính cộng đồng của học sinh :

Tổ chức cho các em hoạt động ngoài giờ lên lớp ( lao động, đố vui, kể chuyện theo chủ đề đạo đức…) để thực hành các hành vi đã học. Từ đó củng cố, tăng cường nhận thức; bồi dưỡng thái độ tình cảm và hình thành hệ thống kĩ năng, hành vi phù hợp.

Ví dụ: Tổ chức cho học sinh lao động công ích. Thông qua lao động giúp các em gắn bó với đời sống xã hội, ngoài ra còn cho các em hiểu thêm về giá trị lao động, từ đó giúp trẻ có ý thức lao động lành mạnh. Lao động công ích còn cho trẻ vận dụng kiến thức đã học vào đời sống như: trực nhật, vệ sinh lớp học, sân trường, làm đẹp bồn hoa, cây cảnh cho đẹp trường, đẹp lớp… Đây là một hoạt động cần thiết giúp cho các em thích nghi với cuộc sống xung quanh, sau này các em có rơi vào các hoàn cảnh nào của cuộc sống cũng vẫn có thể tồn tại được vì các em biết lao động chân chính…

b.4.Phối hợp với phụ huynh của học sinh :

Tổ chức họp phụ huynh học sinh vào đầu năm học, cuối học kì I và cả cuối

năm học, thông báo đặc điểm tình hình của lớp, nêu tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho học sinh, tính cấp bách của vấn đề kĩ năng sống cho các em thông qua môn Đạo đức. Thống nhất với phụ huynh học sinh phương pháp giáo dục học sinh ở nhà. Phụ huynh có nhiệm vụ nhắc nhở con em mình thực hiện những hành vi đã học ở nhà theo từng bài và thời khóa biểu quy định.

b.5. Kết hợp với Đội thiếu niên qua sinh hoạt sao nhi đồng:

Thông qua các chủ đề từng tháng, từng tuần của Đội thiếu niên mà giáo viên chủ nhiệm có những đề xuất với Đội về việc sinh hoạt sao của lớp theo từng nội dung học phù hợp và đạt hiệu quả cao. Từ đó thống nhất với phụ trách sao của lớp về nội dung, hình thức sinh hoạt để từng hành vi đạo đức được thực hành trong các tình huống cụ thể, gần gũi với cuộc sống của các em.

Ví dụ: Ở tuần 1, 2 của môn đạo đức lớp 2 có thể trao đổi cụ thể nội dung thực hành kĩ năng: Học tập, sinh hoạt đúng giờ với phụ trách sao để các em sinh hoạt và học tập cho các sao nhi đồng trong giờ sinh hoạt ở lớp.

b.6. Rèn kĩ năng sống thường xuyên, liên tục:

Các kĩ năng sống mà giáo viên đã hình thành cho học sinh qua bài dạy phải được thực hành thường xuyên, liên tục vì các em ở lớp 2 rất chóng quên. Giáo viên cần chú ý đến từng việc làm, cử chỉ, lời nói của các em ở mọi lúc, mọi nơi, nhắc nhở các em thường xuyên và có thể kết hợp các kĩ năng đó vào các tiết học của các môn học khác để nó trở thành thói quen đạo đức…

III.1.Kết luận:

Môn Đạo đức là một trong những môn học rất quan trọng và cần thiết đối với học sinh tiểu học để hình thành nên kĩ năng sống cho các em.

Môn học này nhằm hình thành cho học sinh Tiểu học những tri thức ban đầu về đạo đức, cách ứng dụng các kiến thức đã học để hình thành cho học sinh kĩ năng sống, đồng thời là cơ sở ban đầu cho sự phát triển kỹ năng nhận thức và tư duy của các em, giúp cho các em sống tốt hơn trong môi trường sống của mình. Mỗi người thầy, người cô cần có tinh thần, trách nhiệm của mình luôn nghiên cứu, tìm tòi, cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm góp phần nâng cao chất lượng và có hiệu quả trong giảng dạy môn này.

Giáo viên phải nắm vững nội dung chương trình môn Đạo đức lớp mình giảng dạy. Giờ Đạo đức phải đảm bảo đặc trưng của bộ môn. Được quan sát cụ thể, được tập nói, tập diễn đạt nhiều. Nắm vững nội dung yêu cầu từng tiết học để chọn phương pháp giảng dạy và chuẩn bị bài (hệ thống câu hỏi), chuẩn bị đồ dùng trực quan phục vụ cho bài dạy. Giáo viên phải biết hướng dẫn học sinh thể hiện vốn hiểu biết của mình khi diễn đạt, khi tham gia các hoạt động trong tiết dạy. Khi học sinh diễn đạt hoặc tham gia vào các hình thức tổ chức, giáo viên phải lắng nghe và nhận xét bổ sung, sửa sai, khen ngợi học sinh kịp thời. Giáo viên cần nắm vững đối tượng của lớp, khi dạy phải chú ý cả 3 đối tượng học sinh (khá giỏi, trung bình, yếu). Cần tổ chức tiết dạy cho nhịp nhàng giữa thầy và trò, thầy chỉ đóng vai trò chủ đạo, hướng dẫn. Chú ý luôn luôn cho học sinh thực hành, thể hiện các kĩ năng sống đã học vào các tiết học khác nếu phù hợp. Giáo viên cần phải biết phối kết hợp các lực lượng giáo dục để tạo được môi trường giao tiếp lành mạnh cho các em. Bản thân người giáo viên phải luôn luôn mẫu mực trong mọi hoàn cảnh giao tiếp, làm tấm gương sáng cho học sinh học tập và noi theo. Hình thành cho các em thói quen học tập, làm việc một cách khoa học. Quan sát thực tế, sử dụng đồ dùng dạy học, câu hỏi gợi ý, dẫn dắt học sinh hình thành kỹ năng và kiến thức mới. Đặt các tình huống có vấn đề giúp các em luôn suy nghĩ, tìm tòi để phát triển tư duy, học cách ghi nhớ để nhớ lâu kiến thức. Sử dụng nhiều hình thức: thi dua, khen thưởng để khuyến khích các em nỗ lực học tập. Tổ chức cho học sinh các hoạt động ngoài giờ lên lớp để các em thực hành các kĩ năng đã được học vào thực tế. Học sinh phải được giáo viên hướng dẫn và chuẩn bị tốt bài tập ở nhà trước khi đến lớp. Hướng dẫn quan sát, hướng dẫn chuẩn bị bài ở vở bài tập.

* Các giải pháp giảng dạy môn Đạo đức để hình thành nên kĩ năng sống cho học sinh là một gải pháp tích cực để khắc phục tình trạng học sinh có vốn sống hạn hẹp chưa tốt. Bên cạnh đó, là góp phần nâng cao các phẩm chất đạo đức của các em để các em có các chuẩn mực đạo đức phù hợp với cuộc sống của mình. Bởi vậy mỗi người thầy cô hãy gắng sức của mình mang đến cho học sinh những hiểu biết, những bài học, những kinh nghiệm bổ ích để các em có vốn hiểu biết phong phú, vốn tri thức dồi dào, kĩ năng sống đa dạng, phong phú. Nó sẽ là hành trang để các em đi suốt cuộc đời.

Bấm vào đây để tải về