Một số biện pháp sử dụng trò chơi để dạy trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi phát âm đúng

Một số biện pháp sử dụng trò chơi để dạy trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi phát âm đúng.

1,. Lý do chọn đề tài:
Lê nin đã viết: “ Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con người”. Đúng như vậy ngôn ngữ giao tiếp đối với nhười dân việt nam nói chung và trẻ mầm non nói riêng là rất quan trọng nó giúp chúng ta đối đáp giao tiếp với nhau để thể hiện tình cảm giữa mỗi con người và mọi thành viên ở xung quanh trẻ.
Theo Usinxki: “ Ngôn ngữ là cơ sở của mọi sự phát triển trí tuệ và là kho tàng của mọi kiến thức. Tất cả mọi sự hiểu biết đều bắt đầu từ ngôn ngữ, thông qua ngôn ngữ và trở lại cũng bằng ngôn ngữ”.
Với chúng ta tiếng việt là tiếng nói lấy từ tiếng mẹ đẻ để trẻ dể nhận thức, nhận ra được thế giới xung quanh và hiểu biết được mình sẽ làm gì trong đó. Thông qua đó giúp trẻ phất triển được tư duy, phát triển về ốc tưởng tượng, sang tạo. Tóm lại là nhờ ngôn ngữ giao tiếp mà trẻ có thể hiểu biết được thế giới xung quanh thông qua hoạt động học, vui chơi ở trường mầm non là môi trường đầu tiên để trẻ phát triển ngôn ngữ.
Ở trường mẫu giáo trẻ phát âm tốt thì lên các cấp khác trẻ sẽ đọc, viết , học tốt trong mọi lĩnh vực . Lên phổ thong mà nhiều trẻ còn phát âm sai về lổi chính tả nhiều là do một phần bộ máy phát âm của trẻ chưa hoàn thiện, xong thực tế chưa có một bộ môn nào ở trường mầm non xoáy sâu vào ngôn ngữ mà chỉ tích hợp và lồng ghép vào các môn học như khám phá khoa hoc, làm quen văn học…. Và do một phần trình độ chuyên môn của giáo viên không đồng đều nên chưa thực sự áp dụng vào các môn học và tạo cơ hội cho trẻ phát âm nhiều để trẻ phát triển ngôn ngữ của mình.
Vì những lí do tôi kể trên, mà tôi lựa chọn đề tài: “ Lựa chọn và sử dụng trò chơi để dạy trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi phát âm đúng”. Tôi thực hiện đề tài này để mong các đồng nghiệp tham khảo và dạy trẻ phát âm đúng đạt hiệu quả cao hơn.
1. Một số trò chơi luyện thở ngữ âm:

Trò chơi “ngửi hoa”:

Mục đích: Luyện cho trẻ cách lấy hơi, thở dài, giáo dục trẻ biết tác dụng của thính giác.
Chuẩn bị:
Địa điểm: Cô có thể cho trẻ ra ngoài sân trường nơi có nhiều loại hoa trong điều kiện thời tiết tốt hoặc cho trẻ chơi trong phòng học thoáng mát. Trẻ không đứng hoặc ngồi sát nhau quá.
Đồ dùng: Cô chuẩn bị một lọ hoa, một lẵng hoa để trên bàn hoặc mỗi trẻ một bông hoa cầm trên tay hoặc không cần đồ dùng trực quan để trẻ tự do tưởng tượng.
Luật chơi: Cô làm mẫu 1 lần sau đó trẻ tự làm theo hiệu lệnh của cô.
Cách chơi: Cô cho trẻ đứng thành vòng tròn. Cô nói: “Chúng ta hãy cùng làm động tác ngửi hoa nhé!”. Các con hãy hít thật dài sau đó thở ra. Khi thở ra chúng ta nói khẽ: “Thơm quá!”. Cô có thể cho trẻ chơi 5 – 6 lần.

Ứng dụng:

Trò chơi này có thể chơi sau các trò chơi, các vận động mạnh hoặc để hít thở không khí trong lành vào buổi sáng sớm.
Trò chơi có thể tích hợp trong nội dung hoạt động cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh (Tìm hiểu về các loại hoa: Các con có nhận ra mùi của hoa gì không?. Các con thấy mùi hoa này thơm như thế nào?…).
Chúng ta còn có thể sử dụng trò chơi này trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học (trong một số câu chuyện có nhân vật đứng trước vườn hoa hay ở trong rừng có nhiều hoa thơm cô có thể cho trẻ nhắm mắt lại tưởng tượng mình là nhân vật trong câu chuyện để trải nghiệm cảm giác).
Giáo viên có thể sử dụng mẫu trò chơi này nhưng thay bằng một nội dung khác cho phù hợp với hoạt động và chủ điểm. Ví dụ: Ngửi món ăn, quả chín, nước hoa…

Trò chơi “Thổi bóng bay”:

Mục đích: Luyện cho trẻ biết cách lấy hơi, thở dài.
Chuẩn bị: Nhiều quả bóng bay, đặt trên bàn.
Cách chơi: Đặt những quả bóng bay ở trên bàn, cô hướng dẫn trẻ hít thở thật dài sau đó thổi ra từ từ để cho quả bóng lăn ra xa, sau đó tiếp tục làm như vậy cho đến hết 5 hơi thở xem bóng bạn nào lăn được xa nhất sẽ là người chiến thắng.
Ứng dụng: Trò chơi có thể tổ chức vào các dịp cả lớp có sinh nhật bạn nào đó có bóng bay, các giờ chơi buổi chiều đợi trả trẻ.

Trò chơi “ Thổi cốc nước nóng”:

Mục đích: Phát triển khả năng điều khiển hơi thở của trẻ, rèn luyện cơ môi.
Chuẩn bị: Cốc nước.
Cách chơi: Cô kể một tình huống phù hợp trẻ tưởng tượng là đang cầm cốc nước nóng, phải thổi rồi mới uống được. Cô ra hiệu cho trẻ thở từng hơi dài. Sau khi nước nguội, trẻ uống nước (hít vào) rồi “hà” một cái như vừa uống xong.
Ứng dụng: Trò chơi có thể tổ chức vào những dịp cả lớp tổ chức buổi tiệc sinh nhật cho một bạn nào đó, các giờ chơi buổi chiều, giờ hoạt động khám phá khoa học….

Trò chơi “Gió thổi”:

Mục đích: Phát triển khả năng điều khiển hơi thở của trẻ. Rèn luyện cơ lưỡi, cơ môi.
Chuẩn bị: Mỗi trẻ một cái lá hoặc một cái thuyền giấy.
Cách chơi: Nếu sân chơi của trẻ có bể cá (Có thanh chắn cẩn thận) hoặc một chậu nước, cô cho trẻ thả thuyền hoặc lá xuống nước, rồi yêu cầu trẻ thổi cho thuyền trôi. Cô có thể nói trẻ thổi mạnh cho thuyền trôi nhanh, hoặc thổi nhè nhẹ cho thuyền trôi từ từ.

Ứng dụng: Trò chơi có thể được sử dụng giữa các hoạt động, hoạt động ngoài trời.

2. Một số trò chơi luyện phát âm đúng các thanh điệu, luyện nghe và chính xác hoá các âm điệu riêng biệt:

Trò chơi “Chú lưỡi vui tính”:

Mục đích: Luyện phát âm đúng và luyện nghe âm “n”.
Cách chơi: “Hôm nay, cô sẽ giới thiệu vói các con một người bạn mới. Người bạn mà ai cũng có. Các con có biết là ai không? Đó là chú lưỡi vui tính. Các con hãy cho cô xem các bạn lưỡi vui tính của các con nào!”. Trẻ thè lưỡi ra cho cô và các bạn cùng xem. Cô: “Chào các bạn lưỡi vui tính. Chú lưỡi vui tính biết hát rất nhiều bài hát. Chú lưỡi vui tính muốn dạy các con hát, các con có thích không?”. Trẻ: “Dạ thích”. Cô: “Hôm nay chú lưỡi vui tính sẽ dạy các con bài hát”, ví dụ: n…n…n (cô phát âm mẫu). “Nào các con hãy cùng hát bài này chú Lưỡi vui tính nhé!”. Trẻ: n…n…n. Sau khi thấy trẻ đã phát âm thành thạo, cô nâng cao yêu cầu bằng cách: “Chú Lưỡi vui tính còn sáng tác nhiều bài hát như no-no, na-na,…”. Nếu là âm có thể đứng ở vị trí âm cuối. Ví dụ “n” thì ngoài dạng “no-no” còn dạng “on-on”, “an-an”. (Cô chú ý phát âm nhấn mạnh âm đầu và âm cuối để trẻ phát âm đúng, rõ ràng tương ứng với cường độ của giọng).
Ứng dụng:
Trò chơi có thể được sử dụng trong các hoạt động cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh (tìm hiểu về bản thân…).
Giáo viên có thể sử dụng mẫu trò chơi này để sáng tạo ra các nội dung mới nhằm luyện nghe và phát âm đúng cho trẻ.

Trò chơi “Tiếng kêu ở đâu”:

Mục đích: Luyện tập tri giác nghe, phát triển chú ý thính giác.
Chuẩn bị: Xúc xắc, còi, trống, lắc
Luật chơi: Trẻ xác định đúng hướng phát ra tiếng động (tùy theo khả năng của trẻ mà yêu cầu hoặc chỉ tay và nói ” phía này” hoặc vừa chỉ tay vừa nói hướng ” phía trước”, “phía sau”, “bên phải”, ” bên trái”.
Cách chơi:
Cho trẻ đứng vòng tròn. Cô gọi một trẻ nghe ” xem tiếng kêu từ đâu” ra đứng giữa vòng tròn nhắm mắt (hoặc đội mũ) để không nhìn thấy xung quanh và sẽ xác định hướng phát ra tiếng động. Một trẻ cầm dụng cụ phát ra âm thanh lúc thì đứng phía trước, lúc thì đứng phía sau, lúc đứng bên phải, lúc đứng bên trái để trẻ đứng giữa và lắc xắc xô để bạn xác định âm thanh.
Nếu trẻ xác định đúng hướng tiếng động thì cô nói ” đúng rồi” – cả lớp vỗ tay khen bạn hoặc trẻ đó cầm xắc xô lắc ra tiếng động cho bạn khác đoán. Nếu trẻ chưa xác định đúng hướng tiếng động thì tiếp tục chơi cho đến khi trẻ xác định đúng.
Có thể cho vài ba trẻ cùng lên đoán thi xem ai tinh.
Ứng dụng: Trò chơi có thể được sử dụng trong hoạt động cho trẻ làm quen với âm nhạc hoặc trong hoạt động cho trẻ làm quen với toán học.

Trò chơi ” Truyền tin”

Mục đích: Rèn luyện khả năng nghe, hiểu cũng như truyền đạt thông tin của trẻ, phát triển ngôn ngữ. Củng cố vốn từ, phát huy tính sáng tạo.
Chuẩn bị: Phòng học rộng rãi, thoáng khí và không có tiếng ồn.
Luật chơi: Trẻ nghe bạn nói thầm về một thông tin gì đó, truyền đạt lại với người tiếp theo nhưng phải nói theo cách khác mà vẫn giữ nguyên nội dung chính mà mình nghe được.
Cách chơi: Cô cho trẻ nhìn theo hình vòng cung sát nhau. Cô đưa cho bạn ngồi đầu dãy xem một hình vẽ hoặc nói thì thầm với trẻ về một vấn đề gì đó, yêu cầu trẻ nói thầm với bạn tiếp theo nhưng phải diễn đạt theo một cách khác. Ví dụ: khi cô đưa cho trẻ xem hình một con vịt, trẻ đầu tiên sẽ nói với trẻ thứ hai từ ” con vịt”; trẻ thứ hai nói với trẻ thứ ba ” con vật trông giống con gà, chân nó có màng bơi được dưới nước, kêu cạp cạp”; trẻ thứ ba sẽ tiếp tục truyền đạt lại với trẻ tiếp theo với cách mà trẻ tự nghĩ ra, trò chơi cứ tiếp tục như vậy cho đến trẻ cuối cùng thì cô yêu cầu trẻ cuối cùng nói to đáp án rồi cho cả lớp so sánh với đáp án cô đã đưa ra xem thông tin được truyền đi có được bảo đảm đúng nội dung không. Tùy thuộc vào từng thời điểm, hứng thú và nội dung tích hợp trò chơi mà giáo viên có thể đưa ra các hình vẽ, cụm từ có nội dung thích hợp để trẻ chơi.
Ứng dụng:
Trò chơi có tính chất tĩnh nên có thể sử dụng sau khi trẻ vừa hoạt động mạnh.
Có thể sử dụng trò chơi để tạo hứng thú, mở đầu cho một hoạt động học tập.

1.1.1. Một số trò chơi luyện phát âm đúng các âm vị trong các âm tiết, các từ:

3. Một số trò chơi luyện phát âm đúng các âm trong cấu trúc câu:

Trò chơi dân gian ” Lộn cầu vồng”

Mục đích: Luyện phát âm đúng các âm vị khó tong câu. Phát âm đúng thanh điệu trong các từ. Rèn luyện cho trẻ sự nhịp nhàng trong vận động, cảm nhận tính nhạc của bài đồng dao.
Cách chơi: Từng cặp trẻ đứng đối mặt nhau, cầm tay nhau rồi vừa đọc bài đồng dao vừa vung tay sang hai bên theo nhịp.

Lời:
Lộn cầu vồng
Nước trong nước chảy
Có cô mười bảy
Có chị mười ba
Hai chị em ta
Ra lộn cầu vồng.

Khi đọc đến tiếng cuối cùng, cả hai trẻ cùng chui qua tay nhau về một phía, quay lưng vào nhau, cầm tay nhau hạ xuống dưới, tiếp tục đọc, vừa đọc vừa vung tay như lần trước, đến tiếng cuối cùng lại chui qua tay để trở về tư thế ban đầu.
Ứng dụng:
Trò chơi này được sử dụng trong các giờ chơi trong lớp hoặc ngoài sân đều được.
Giáo viên có thể sử dụng trò chơi này để chuyển tiếp giữa các giờ hoạt động chung.

Trò chơi dân gian ” Tập tầm vông”

Mục đích: Trẻ luyện tập phát âm các âm vị trong câu gắn, phát triển ngôn ngữ.
Cách chơi: Cô cho trẻ ngồi hoặc đứng thành từng cặp đối mặt nhau. Trong mỗi đôi( trẻ A và trẻ B) cô chỉ định trẻ A giấu một vật trong lòng bàn tay và nắm chặt lại. Trẻ đó có thể cho hai tay ra sau lưng và giấu vật vào tay nào tùy thích. Cả hai cùng đọc lời bài đồng dao:

Tập tầm vông
Tay không
Tay có
Tập tầm vó
Tay có
Tay không
Mời các bạn
Đoán sao cho trúng
Tập tầm vó
Tay nào có, tay nào không
Có có, không không (tay lắc mạnh hai lần theo nhịp bài đồng dao).

Khi trẻ đọc đến từ “không” cuối cùng thì dừng lại. Trẻ A đưa hai tay nắm chặt ra trước mặt để trẻ B nhìn và đoán tay nào có vật giấu. Trẻ A xòe tay trẻ B chỉ ra, nếu đúng thì trẻ A thua cuộc và trẻ A phải nhường vật giấu cho trẻ B và trò chơi lại tiếp tục từ đầu. Trẻ nào thua nhiều thì phải chạy quanh trẻ thắng 3 – 4 vòng.
Ứng dụng:
Trò chơi ngắn nên có thể sử dụng giữa các hoạt động khác, trong các giờ chơi.

Trò chơi dân gian ” Chi chi chành chành”

Mục đích: Luyện phát âm các âm vị trong từ, trong câu, phát âm các thanh điệu, củng cố vốn từ, phát triển ngôn ngữ.
Cách chơi: Trong nhóm chơi( khoảng 5 – 6 trẻ), một trẻ xòe bàn tay( làm cái) để các trẻ khác đặt ngón trỏ vào. Tất cả trẻ đọc lời bài đồng dao:

    Lời 1:                                    Lời 2:
Chi chi chành chành                  Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa                       Thi nhanh thi khéo
Con ngựa đứt cương                 Bạn nào múa dẻo
Ba vương ngũ đế                       Bạn nào hát hay
Bắt dế đi tìm                                      Mau mau lại đây
Ù à ù ập                                                       Ù à ù ập

Trẻ vừa đọc bài đồng dao vừa đặt ngón trỏ vào lòng bàn tay của trẻ làm cái. Đến tiếng ” ập” của câu cuối cùng thì trẻ làm cái nắm chặt bàn tay lại và tất cả phải rút ngón tay trỏ của mình ra thật nhanh. Trẻ nào rút chậm bị nắm ngón tay là thua cuộc và thay trẻ ” làm cái” xòe tay để các trẻ khác chơi tiếp.
Ứng dụng:
Đây là trò chơi mang yếu tố tĩnh, có thể sử dụng sau khi trẻ vừa vận động mạnh.
Có thể gợi ý trẻ chơi trò chơi này trong các giờ chơi tự do.

Trò chơi dân gian ” Kéo cưa lừa xẻ”

Mục đích:
Luyện cho trẻ phát âm một số âm khó trong từ và trong câu. Cho trẻ làm quen với trò chơi dân gian, thuộc bài đồng dao, luyện ngữ điệu trong câu, luyện thanh điệu.
Cách chơi: Từng cặp trẻ (trẻ A và B) ngồi đối diện nhau, hai bàn chân chạm vào nhau, nắm tay nhau, vừa đọc vừa làm động tác kéo cưa theo nhịp của bài đồng dao:

Lời 1                                                  Lời 2
Kéo cưa lừa xẻ                Kéo cưa lừa kít
Ông thợ nào khỏe       Làm ít ăn nhiều
Về ăn cơm vua                Nằm đâu ngủ đấy
Ông thợ nào thua        Nó lấy mất cưa
Về bú tí mẹ                              Lấy gì mà kéo

Khi trẻ đọc tiếng ” kéo” thì trẻ A đẩy trẻ B (người hơi chúi về phía trước), trẻ B kéo tay trẻ A (người hơi ngả về phía sau).
Ứng dụng:
Giáo viên có thể cho trẻ chơi trong các giờ chơi tự do, hoạt động ngoài trời hoặc giờ chuyển sang hoạt động khác.
Cách tiến hành:
Giáo viên lựa chọn trò chơi dạy trẻ phát âm đúng phù hợp với mục đích giáo dục của mình.
Lựa chọn thời điểm tiến hành trò chơi: Xét tính chất của trò chơi đó là như thế nào: trẻ ngồi một chỗ chơi hay trong trò chơi kết hợp vận động, trò chơi đó có tiên hao nhiều năng lượng không… để từ đó sắp xếp trò chơi trong thời gian biểu một ngày của trẻ để phù hợp với các hoạt động khác. Ví dụ: Sau một giờ hoạt động tạo hình (trẻ ngồi vẽ), giáo viên lại sắp xếp một trò chơi có tính chất tĩnh (trẻ ngồi nhiều) thì trẻ sẽ nhanh chán, không tập trung vào trò chơi. Mặt khác, trò chơi dạy trẻ phát âm đúng cũng không nên tổ chức sau khi trẻ đã quá mệt với những trò chơi tiêu tốn nhiều năng lượng vì đây là trò chơi cần sự tập trung chú ý, trẻ mệt mỏi sẽ bị mắc nhiều nỗi sai dẫn đến chán chơi (cần cho trẻ có một chút thời gian nghỉ ngơi để lấy lại mức cân bằng sau khi hưng phấn quá mức).
Chọn nơi thoáng mát, yên tĩnh ít bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn xung quanh. Có như vậy giáo viên mới dễ dàng đánh giá, kiểm tra khả năng, trình độ của trẻ. Bản thân trẻ cũng nhận ra lỗi sai của mình cũng như phát hiện lỗi sai của bạn.
Giáo viên cần làm mẫu phát âm chuẩn trong suốt quá trình diễn ra trò chơi: giáo viên phải chú ý đến từng phát âm của mình.
Loại trò chơi phát triển ngôn ngữ thì yếu tố đặt lên hàng đầu là trẻ cần phải nói nhiều. Do đó, giáo viên cần cân nhắc trong khi sử dụng đồ chơi để tránh trường hợp đồ chơi mới, lạ thu hút trẻ quá nhiều bỏ qua nhiệm vụ chính là để ý đến lời nói của mình. Có trò chơi dạy trẻ phát âm đúng không cần dùng bất kì đồ chơi, phương tiện hỗ trợ nào khác như các trò chơi dân gian sử dụng đồng dao, trò chơi luyện thở ngữ âm.
Biện pháp 3: Dùng lời nói mẫu kết hợp cho trẻ quan sát khẩu hình
Mục đích:
Mục đích chính của biện pháp này là cung cấp cho trẻ những chuẩn phát âm về cả âm thanh lẫn chuyển động các bộ phận của cơ quan phát âm.
Việc dùng lời nói mẫu kết hợp quan sát khẩu hình còn giúp trẻ khắc sâu những kiến thức đã học về phát âm đặc biệt là những âm mà trẻ hay mắc lỗi, thanh điệu, ngữ điệu.
Ngoài ra, khi trẻ được tận tai nghe, mắt thấy thì trẻ mẫu giáo đã có khả năng tự nhận xét khá tốt, từ đó trẻ có thể tự sửa nếu chú ý (Trẻ mẫu giáo coi mọi lời nói của giáo viên đều đúng).
Cách tiến hành:
Trước mỗi trò chơi, giáo viên cần xác định những âm cần luyện cho trẻ phát âm đúng.
Lựa chọn những từ, câu nói mà hầu như trẻ đều quen thuộc nhưng hay mắc lỗi.
Trong các trò chơi dân gian cần sử dụng ngữ liệu dân gian là các bài vè, ca dao để chơi được, trẻ bắt buộc phải thuộc lòng lời của các bài ca dao, vè đó. Giáo viên cần dạy trẻ học thuộc lòng theo phương pháp truyền khẩu, cho trẻ quan sát khẩu hình và đọc theo cô cho đến khi thuộc lòng.
Cho một vài trẻ làm mẫu để cô giáo sửa sai nếu có và cũng để cả lớp quen với trò chơi này.

Biện pháp 4: Sửa lỗi phát âm cho trẻ trong khi chơi

Mục đích:
Trò chơi luyện phát âm cũng như mọi trò chơi khác nhằm thỏa mãn nhu cầu chơi của trẻ nhưng đồng thời thực hiện được mục đích giáo dục của người giáo viên kết hợp trong đó là dạy trẻ phát âm đúng. Trò chơi dạy trẻ phát âm đúng không phải là một tiết học nên nếu người giáo viên sửa sai cho trẻ không khéo léo thì sẽ gây cản trở trẻ trong quá trình chơi, làm giảm hứng thú chơi của trẻ.
Biện pháp này giúp cho trẻ vẫn tiến hành chơi bình thường, không bị khó chịu bởi sự tác động của giáo viên trong quá trình chơi.
Đây là biện pháp quan trọng quyết định thành công của mục đích dạy trẻ phát âm đúng trong trò chơi.
Ngoài ra, thực hiện biện pháp này còn giúp giáo viên gần gũi với trẻ hơn, trẻ có cảm giác thoải mái, thích thú khi chơi cùng với cô, sửa được lỗi phát âm, không có cảm giác tự ti, rụt rè.
Cách tiến hành:
Không phải trò chơi luyện phát âm đúng nào giáo viên cũng có thể theo sát được từng trẻ. Đối với những trò chơi tập trung cả nhóm lớn thì rất thuận lợi cho giáo viên quan sát trẻ chơi, phát hiện lỗi sai để sửa kịp thời. Nhưng có rất nhiều trò chơi luyện phát âm đúng cho trẻ trong đó trẻ chia thành nhiều nhóm nhỏ để chơi từ 2 – 3 trẻ một nhóm như trò chơi: Kéo cưa lừa xẻ, Lộn cầu vồng, Chi chi chành chành… thì giáo viên cần có sự bao quát cả lớp, chú ý đến những trẻ mắc lỗi phát âm, đến từng nhóm chơi, sửa cho từng trẻ.
Việc sửa lỗi phát âm cho trẻ trong lúc chơi cần phải khéo léo, tránh để cho trẻ cảm thấy bị làm phiền hoặc làm mất hứng thú chơi của trẻ. Khi phát hiện ra trẻ phát âm sai, không nên cắt ngang lời trẻ nói và sửa sai mà cô giáo nên tham gia chơi cùng trẻ, đọc lại lời trẻ phát âm sai một cách chính xác, có nhấn mạnh ở từ mà trẻ phát âm sai (để trẻ đọc theo cùng cô). Ví dụ: Trong trò chơi “Chi chi chành chành” mà một nhóm trẻ đang chơi, giáo viên phát hiện ra một trẻ nói ngọng l, n thì giáo viên có thể chơi chung cùng nhóm hoặc rủ trẻ đó ra chơi với mình, bảo trẻ đọc theo cô lời bài đồng dao, chú ý nhấn mạnh âm mà trẻ hay mắc lỗi.
Một điều quan trọng trong quá trình sửa lỗi sai cho trẻ là không bao giờ nhắc lại lỗi sai của trẻ. Nhắc lại lỗi sai khiến trẻ dễ bị rối loạn, mất phương hướng, dễ mắc lỗi phát âm trầm trọng hơn, khó sửa hơn. Giáo viên nên ” lờ đi” những nỗi sai đó, hướng trẻ vào việc phát âm chuẩn. Tránh các câu nói đại loại như: ” Con phát âm sai rồi, không được phát âm như thế”, ” Không được phát âm con nợn mà phải nói là con lợn” giáo viên chỉ nên yêu cầu trẻ bắt chước mình cho đến khi trẻ phát âm được để tránh làm trẻ tự ti.

Biện pháp 5: Lồng ghép nội dung các môn học khác vào trò chơi dạy trẻ phát âm đúng

Mục đích:

Mỗi trò chơi dạy trẻ phát âm đúng đều hướng tới một mục đích nhất định và việc chuẩn hóa phát âm của trẻ không chỉ thông qua việc chơi một lần trò chơi đó là có thể thành công được mà phải cho trẻ chơi nhiều lần cùng một trò chơi. Do đó, nội dung trong trò chơi cần được thay đổi linh hoạt tạo cho trẻ cảm giác mới mẻ, hứng thú với trò chơi.
Việc lồng ghép nội dung các môn học khác vào trò chơi dạy trẻ phát âm đúng giúp giáo viên có thể tạo ra một ngân hàng trò chơi phong phú cho trẻ đồng thời có điều kiện kết hợp củng cố kiến thức của các môn học được tích hợp trong trò trơi đó. Ngoài ra, việc lồng ghép nội dung các môn học khác vào trò chơi dạy trẻ phát âm đúng một cách linh hoạt theo chủ đề, chủ điểm của nội dung giáo dục theo hướng đổi mới. Ví dụ: Với trò chơi luyện thở ngôn ngữ thì yêu cầu đối với việc dạy trẻ phát âm đúng chỉ đơn thuần là trẻ nắm bắt được cách hít vào và thở ra sao cho đúng. Nếu trẻ chỉ thực hiện đúng một động tác là ngắm hoa hay quả gì đó, hít vào rồi thở ra, hô to ” thơm quá” theo hiệu lệnh của cô thì trò chơi sẽ trở nên buồn tẻ. Nhưng nếu sau khi cho trẻ làm động tác thở ngữ âm, cô giáo cho trẻ phát biểu cảm tưởng là loại hoa ( quả) đó thơm như thế nào, trẻ cảm nhận ra sao. Hoặc là cô chia trẻ theo nhóm, đặt loại hoa quả đó trong hộp có phủ vải đen, trẻ không nhìn thấy mà chỉ ngửi mùi, cô hướng dẫn trẻ hít vào thật sâu, thở ra từ từ, kêu lên ” thơm quá”, sau đó bàn luận thi đua nhóm nào đoán đúng hoa, quả bên trong là loại gì.
Sau khi lựa chọn trò chơi dạy trẻ phát âm đúng, giáo viên xác định mục đích của trò chơi cần đạt tới.
Lựa chọn nội dung tích hợp sao cho phù hợp với trò chơi, nội dung luyện phát âm, phạm vi kiến thức cần ôn luyện trong lĩnh vực tích hợp phù hợp với chủ đề, chủ điểm.
Một điều quan trọng nhất là việc tích hợp phải đảm bảo cho trò chơi có yếu tố thu hút trẻ nhiều hơn.
Biện pháp 6: Biện pháp khen ngợi, khuyến khích, động viên

Mục đích:
Biện pháp này góp phần rất quan trọng không chỉ đối với các trò chơi mà còn hiệu quả đối với tất cả các hoạt động của trẻ mẫu giáo.
Biện pháp này làm tăng sự hứng thú của trẻ với trò chơi nói chung cũng như đối với việc luyện phát âm đúng nói riêng.
Biện pháp này còn giúp cho những trẻ mắc lỗi phát âm trong quá trình chơi không cảm thấy tự ti, cố gắng sửa lỗi.
Biện pháp này còn giúp cho trò chơi thành công, tăng hiệu quả giáo dục.
Cách tiến hành:
Cô giáo luôn theo sát trẻ trong quá trình chơi
Khi trẻ phát âm đúng theo yêu cầu của trò chơi đặt ra thì cô giáo phải kịp thời khen ngợi trẻ, cả nhóm chơi khen ngợi( bằng lời, vỗ tay). Đó là một cách ghi nhớ tốt nhất đối với trẻ. Đối với những trẻ mắc lỗi phát âm bị thua trong khi chơi thì cô giáo cần an ủi, động viên trẻ để trẻ không tự ti, rụt rè trong các giờ chơi tiếp theo.

3, Kết quả thu được qua khảo nghiệm biện pháp:
Kết quả điều tra lỗi phát âm trên trẻ:
Nhìn chung, tỉ lệ trẻ mắc lỗi phát âm không đồng đều. Tuy nhiên, tỉ lệ trẻ xếp loại tốt và khá cao hơn nhiều so với trẻ xếp loại trung bình và yếu.
Sau đây là xếp loại và tỉ lệ trên cả 24 trẻ tiến hành khảo sát:

Loại tốt: 5/ 24 trẻ tức khoảng 21%.
Loại khá: 12/ 24 trẻ tức khoảng 50%.
Loại trung bình: 6/ 24 trẻ tức khoảng 25%
Loại yếu: 1/24 trẻ tức khoảng 4%

Qua xếp loại ta có thể thấy tỉ lệ trẻ xếp loại tốt và khá cao. Tuy nhiên loại trung bình và yếu cũng chiếm tỉ lệ không nhỏ. So với các nội dung khảo sát như: trình độ nhận thức, khả năng tập trung chú ý thì đó là một kết quả tốt. Sở dĩ có kết luận như vậy vì: Tiếng Việt là tiếng mẹ đẻ, trẻ phải dùng ngôn ngữ này từ khi sinh ra, trong tất cả các sinh hoạt giao tiếp, học tập nên trẻ phải thành thạo ngôn ngữ này (số lượng trẻ xếp loại trung bình và yếu phải rất ít)

4, Kết luận:
– Giáo dục trẻ phát âm đúng là một công tác quan trọng trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Yêu cầu của giáo dục phát âm đúng tất cả các âm vị trong tiếng Việt dù nó nằm ở vị trí nào, phát âm chuẩn theo chính âm, rèn luyện ngữ điệu lời nói.
– Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo, là phương tiện giáo dục có hiệu quả nhất đối với trẻ mẫu giáo. Do đó, việc lựa chọn và sử dụng các trò chơi dạy trẻ phát âm đúng một cách sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ sẽ giúp trẻ phát triển, hoàn thiện khả năng phát âm của mình.
– Qua điều tra thực tế ở trường MG Hương Giang cho thấy tỉ lệ trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi mắc lỗi phát âm còn khá cao, chủ yếu do ảnh hưởng của phương ngữ, lỗi phát âm của những người thân.
– Thực tế điều tra cũng cho thấy việc sử dụng trò chơi để giáo dục trẻ phát âm đúng cũng như các biện pháp trò chơi chưa được áp dụng nhiều, chủ yếu chỉ là các bài tập luyện thở ngôn ngữ. Việc sửa lỗi phát âm cho trẻ không được tiến hành một cách có kế hoạch, hệ thống mà diễn ra ngẫu nhiên trong quá trình tiếp xúc giữa cô và trẻ trong sinh hoạt hàng ngày, trong các hoạt động chung có chủ đích…
– Sử dụng trò chơi trong giáo dục trẻ phát âm đúng là một cách giáo dục hiệu quả. Để giúp cho quá trình luyện tập phát âm của trẻ được tốt hơn trong trò chơi cần lựa chọn và phối hợp sử dụng các biện pháp sau một cách hiệu quả:
– Sử dụng đồ chơi, tranh ảnh.
– Tổ chức môi trường chơi phù hợp cho trò chơi dạy trẻ phát âm đúng.
– Dùng lời nói mẫu kết hợp cho trẻ quan sát khẩu hình.
– Sửa lỗi sai cho trẻ trong khi chơi.
– Cho trẻ tự sửa lỗi phát âm trong nhóm chơi
– Lồng ghép nội dung các môn học khác vào trò chơi dạy trẻ phát âm đúng.
– Biện pháp khen ngợi, khuyến khích, động viên.
– Thông qua sáng kiến kinh nghiệm này, tôi hi vọng những trò chơi được tuyển chọn cũng như các biện pháp trò chơi đưa ra có thể giúp các giáo viên phần nào trong quá trình giáo dục phát âm đúng nói riêng cũng như phát triển ngôn ngữ nói chung cho trẻ mầm non.