Sử dụng các chức năng nâng cao để soạn giáo án điện tử đạt chuẩn ở tiểu học.

LỜI NÓI ĐẦU

1) Lý do chọn đề tài:

Ứng dụng Công nghệ thông tin (CNTT) vào dạy – học là một xu thế tất yếu của thời đại. Vì vậy, các nhà nghiên cứu không ngừng xây dựng, thiết kế phần mềm dạy học để phục vụ việc dạy – học trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, tuỳ theo điều kiện, nội dung từng bài học, đối tượng nghiên cứu cụ thể mà chúng ta có phương pháp ứng dụng CNTT với các mức độ và hình thức khác nhau sao cho khoa học và hiệu quả. Tại Việt Nam hiện nay, đưa CNTT vào dạy học là sự cần thiết bồi dưỡng kiến thức công nghệ cho giáo viên để có đủ khả năng tham gia các hoạt động giáo dục điện tử trong tương lai gần, góp phần phát triển giáo dục Việt Nam đáp ứng nhu cầu đào tạo nhân lực cho nền kinh tế tri thức như chỉ thị 58-CT/TW của Bộ Chính Trị đã khẳng định : “…Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác giáo dục và đào tạo ở các cấp học, bậc học, ngành học. Phát triển các hình thức đào tạo từ xa phục vụ cho nhu cầu học tập của toàn xã hội”.

Trước tình hình công nghệ thông tin với giáo dục trên thế giới như vậy, Đảng Cộng sản Việt Nam trong Nghị quyết TW2, khoá VIII đã nhấn mạnh:

“Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình dạy và học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh, nhất là sinh viên đại học. Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên”

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã có Chỉ thị 29/CT-Bộ GD&ĐT về “Tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành GD – ĐT giai đoạn 2001 – 2005” và Chỉ thị 55/2008/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong giáo dục giai đoạn 2008-2012 và chọn năm học 2008-2009 được chọn là “Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT”, tạo bước đột phá về ứng dụng CNTT trong giáo dục và tạo tiền đề ứng dụng và phát triển CNTT trong những năm tiếp theo”.

Huyện Krông Năng là một trong những huyện vùng sâu của tỉnh Đăk Lăk nhưng những năm gần đây, CNTT đã được Phòng giáo dục & Đào tạo triển khai mạnh mẽ đến các trường, cử Cán bộ, giáo viên đi tập huấn tại Tỉnh Đăk Lăk, tổ chức tập huấn tại huyện, chỉ đạo trực tiếp cho các đơn vị tập huấn cho giáo viên để biết soạn và dạy tốt giáo án điện tử trong các trường học nhằm thực hiện tốt Chỉ thị 55/2008/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cũng như nâng cao chất lượng dạy học theo yêu cầu đổi mới của ngành giáo dục. Nhưng một thực tế cho thấy việc soạn và dạy giáo án điện tử hiện nay đối với giáo viên là một trong những vấn đề hết sức khó khăn, đặc biệt là giáo viên tiểu học bởi có nhiều lý do khách quan và chủ quan khác nhau.

Trường tiểu học Phú Lộc là một trường đạt chuẩn Quốc gia, những năm gần đây việc soạn và dạy giáo án điện tử của giáo viên đã được lãnh đạo nhà tường đặc biệt chú trọng và đầu tư có chiều sâu như tổ chức tập huấn, dạy chuyên đề, tổ chức hội thảo,… do đó hiện nay đã có tới 70% giáo viên trong trường đã soạn và dạy được giáo án điện tử. Nhưng soạn giáo án điện tử như thế nào mới đạt chuẩn? Mới nâng cao chất lượng tiết dạy? Và phù hợp với những chức năng mà phần mềm có sẵn? Đây lại là vấn đề rất khó đối với giáo viên bởi đa số trình độ tin học của giáo viên còn hạn chế, tính đa dạng và phức tạp của giáo án điện tử lại cao. Do đó để soạn một tiết dạy đúng chuẩn (có các chức năng nâng cao như Phim, ảnh, thu âm, đóng gói, Hyper link, Flash,…) thì hoàn toàn không dễ và số giáo viên làm được điều đó chỉ chiếm một số lượng rất ít. Chính vì vậy trong suốt những năm qua, tôi luôn tìm tòi, học hỏi để soạn giảng những bài dạy bằng giáo án điện tử đúng chuẩn, có chất lượng và đưa vào áp dụng tại trường. Những bài dạy đó đã được lãnh đạo nhà trường và các giáo viên đồng nghiệp tán thành, hưởng ứng.

Xuất phát từ thực tế đó tôi đã quyết định chọn nội dung “Sử dụng các chức năng nâng cao để soạn giáo án điện tử đạt chuẩn ở tiểu học”. Đây là nội một dung hoàn hoàn mới lạ được trình bày dựa trên những kinh nghiệm thực tế của bản thân trong những năm qua.

2) Phạm vi của đề tài:

Việc nâng cao chất lượng dạy và học là một trong những vấn đề luôn được nhà nước và ngành giáo dục quan tâm. Cũng như sử dụng các phương pháp dạy học, phương tiện dạy học nói chung đóng góp một phần quyết định sự thành công trong quá trình dạy học trong nhà trường, đó cũng là sự đóng góp to lớn trong việc rèn luyện nhân cách, năng lực thẩm mỹ cho học sinh.

Yêu cầu đặt ra hiện nay đối với người giáo viên tiểu học là phải làm thế nào để nâng cao chất lượng bài dạy khi sử dụng giáo án điện tử. Do đó là một giáo viên tiểu học, tôi luôn tập trung đầu tư cho chuyên môn của mình. Vì vậy phạm vi nghiên cứu của đề tài là khai thác những tính năng nâng cao trong phần mềm PowerPoint 2003 để soạn giáo án điện tử ở cấp tiểu học.

PHẦN THỨ NHẤT: THỰC TRẠNG

1/ Nghiên cứu tình hình.

Xuất phát từ các văn bản chỉ đạo của Đảng và nhà nước nhất là chỉ thị 58-CT/UW của Bộ Chính Trị ngày 07 tháng 10 năm 2001 về việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT phục vụ sự nghiệp Công nghiệp hoá và Hiện đại hoá đã chỉ rõ trọng tâm của ngành giáo dục là đào tạo nguồn nhân lực về CNTT và đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác giáo dục và đào tạo, đây là nhiệm vụ mà Thủ tướng Chính phủ đã giao cho ngành giáo dục giai đoạn 2001 – 2005 thông qua quyết định số 81/2001/QĐ-TTg;

Soạn và dạy giáo án điện tử mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học như dạy học đồng loạt, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông tin. Nếu trước kia người ta nhấn mạnh tới phương pháp dạy sao cho học sinh nhớ lâu, dễ hiểu, thì nay phải đặt trọng tâm là hình thành và phát triển cho học sinh các phương pháp học chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Như vậy, việc chuyển từ “lấy giáo viên làm trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm” sẽ trở nên dễ dàng hơn.

Nắm bắt được những điểm mạnh đó trong việc dạy giáo án điện tử, lãnh đạo nhà trường đã đặc biệt quan tâm và đầu tư cho giáo viên tiếp cận với giáo án điện tử một cách tốt nhất. Đặc biệt trong 2 năm trở lại đây trường tiểu học Phú Lộc đã trang bị phòng máy, nối mạng Internet và Tin học được giảng dạy chính thức, bên cạnh đó trường còn trang bị thêm Thiết bị ghi âm, chụp hình, quay phim (Sound Recorder, Camera, Camcorder), và một số thiết bị khác, tạo cơ sở hạ tầng CNTT cho giáo viên sử dụng vào quá trình dạy học của mình.

– Tổ chức tập huấn giáo án điện tử cho giáo viên trong nhiều đợt, triển khai kịp thời các phần mềm mới của Bộ giáo dục hướng dẫn như PowerPoint 2003, Violet, Lecture Maker 2.0, Openoffice.org, Presenter 7.0,…đến từng giáo viên. Tổ chức giảng dạy chuyên đề, rút kinh nghiệm sau mỗi bài giảng. Sau những thời gian triển khai, tôi đã nhận thấy có những thuận lợi và thách thức sau:

a . Thuận lợi :

– Ưu điểm nổi bật của phương pháp dạy học bằng công nghệ thông tin so với phương pháp giảng dạy truyền thống là:

– Môi trường đa phương tiện kết hợp những hình ảnh video, camera … với âm thanh, văn bản, biểu đồ … được trình bày qua máy tính theo kịch bản vạch sẵn nhằm đạt hiệu quả tối đa qua một quá trình học đa giác quan;

– Kỹ thuật đồ hoạ nâng cao có thể mô phỏng nhiều quá trình, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội trong con người mà không thể hoặc không nên để xảy ra trong điều kiện nhà trường;

– Công nghệ tri thức nối tiếp trí thông minh của con người, thực hiện những công việc mang tính trí tuệ cao của các chuyên gia lành nghề trên những lĩnh vực khác nhau.

– Những ngân hàng dữ liệu khổng lồ và đa dạng được kết nối với nhau và với người sử dụng qua những mạng máy tính kể cả Internet … có thể được khai thác để tạo nên những điều kiện cực kỳ thuận lợi và nhiều khi không thể thiếu để học sinh học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực và sáng tạo, được thực hiện độc lập hoặc trong giao lưu.

– Những thí nghiệm, tài liệu được cung cấp bằng nhiều kênh: kênh hình, kênh chữ, âm thanh sống động làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp thu và bằng suy luận có lý, học sinh có thể có những dự đoán về các tính chất, những quy luật mới. Đây là một công dụng lớn của công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học. Có thể khẳng định rằng, môi trường công nghệ thông tin và truyền thông chắc chắn sẽ có tác động tích cực tới sự phát triển trí tuệ của học sinh và điều này làm nảy sinh những lý thuyết học tập mới.

Thách thức:

– Theo nhận định của lãnh đạo nhà trường và một số giáo viên có kinh nghiệm thì việc đưa công nghệ thông tin và truyền thông ứng dụng vào lĩnh vực giáo dục và đào tạo bước đầu đã đạt được những kết quả khả quan. Tuy nhiên, những gì đã đạt được vẫn còn hết sức khiêm tốn. Khó khăn, vướng mắc và những thách thức vẫn còn ở phía trước bởi những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn. Chẳng hạn:

– Tuy máy tính điện tử mang lại rất nhiều thuận lợi cho việc dạy học nhưng trong một mức độ nào đó, thì công cụ hiện đại này cũng không thể hỗ trợ giáo viên hoàn toàn trong các bài giảng của họ. Nó chỉ thực sự hiệu quả đối với một số bài giảng chứ không phải toàn bộ chương trình do nhiều nguyên nhân, mà cụ thể là, với những bài học có nội dung luyện tập, không nhiều kiến thức mới, thì việc dạy theo phương pháp truyền thống sẽ thuận lợi hơn cho học sinh, vì giáo viên sẽ ghi tất cả nội dung bài học đó đủ trên một mặt bảng và như vậy sẽ dễ dàng củng cố bài học từ đầu đến cuối mà không cần phải lật lại từng “slide” như khi dạy trên máy tính điện tử. Những mạch kiến thức “vận dụng” đòi hỏi giáo viên phải kết hợp với phấn trắng bảng đen và các phương pháp dạy học truyền thống mới rèn luyện được kỹ năng cho học sinh.

– Bên cạnh đó, kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin ở một số giáo viên vẫn còn hạn chế, chưa đủ vượt ngưỡng để đam mê và sáng tạo, thậm chí còn né tránh. Mặt khác, phương pháp dạy học cũ vẫn còn như một lối mòn khó thay đổi, sự uy quyền, áp đặt vẫn chưa thể xoá được trong một thời gian tới. Việc dạy học tương tác giữa người – máy, dạy theo nhóm, dạy phương pháp tư duy sáng tạo cho học sinh, cũng như dạy học sinh cách biết, cách làm, cách chung sống và cách tự khẳng định mình vẫn còn mới mẻ đối với giáo viên và đòi hỏi giáo viên phải kết hợp hài hoà các phương pháp dạy học đồng thời phát huy ưu điểm của phương pháp dạy học này làm hạn chế những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống. Điều đó làm cho công nghệ thông tin, dù đã được đưa vào quá trình dạy học, vẫn chưa thể phát huy tính trọn vẹn tích cực và tính hiệu quả của nó.

– Việc sử dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp dạy học chưa được giáo viên nghiên cứu kỹ, dẫn đến việc ứng dụng nó không đúng chỗ, không đúng lúc, nhiều khi lạm dụng nó.

– Việc đánh giá một tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin còn lúng túng, chưa xác định hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Các phương tiện, thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học còn thiếu và chưa đồng bộ.

– Công tác đào tạo, Công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chỉ mới dừng lại ở việc xoá mù tin học nên giáo viên chưa đủ kiến thức, mất nhiều thời gian và công sức để sử dụng công nghệ thông tin trong lớp học một cách có hiệu quả

2/ Trình bày thực trạng tình hình.

Tại trường tiểu học ….tuy số giáo viên biết soạn và dạy giáo án điện tử bằng PowerPoint 2003 chiếm tỷ lệ khá cao (70%). Nhưng đa số giáo viên chỉ mới biết sử dụng PowerPoint 2003 để trình chiếu nhiều hơn là dạy theo phương pháp tích cực hoá hoạt động của học sinh.

Sau nhiều tiết dự giờ tham khảo, tôi đã thống kê được một số yếu tố cơ bản trong kỹ thuật soạn giảng của một số giáo viên đã soạn và dạy giáo án điện tử trong trường như sau:

Môn dạy	Kỹ thuật của giáo viên	Ứng dụng đa phương tiện	Hoạt động của học sinh	Kỹ thuật nâng cao	Kết quả
Tập đọc	Hiệu ứng đơn giản, chưa khai thác hết các chức năng cơ bản, dữ liệu liên hệ thực tế chưa đủ.	Chưa hoặc rời rạc dẫn đến loãng nội dung, thiếu tính thẩm mỹ logic	Chủ yếu sử dụng sách giáo khoa, quan sát. Chưa được luyện tập bằng các dạng bài tập phong phú (trắc nghiệm ô chữ, ẩn hiện,…	Chưa thực hiện được	Học sinh hiểu bài nhưng chưa phát huy tính sáng tạo, ứng dụng thực tế chưa sâu.
Toán	Hiệu ứng đơn giản, một số nội dung chỉ ở mức sao chép từ sách giáo khoa		Làm bài tập bằng miệng, hoạt động nhóm, phiếu bài tập	Chưa thực hiện được	Học sinh hiểu bài nhưng chưa phát huy tính sáng tạo, máy móc rặp khuôn.
TNXN	Sử dụng tranh, ảnh minh hoạ, hiệu ứng đơn giản	Có sử dụng nhưng rời rạc, chưa lồng ghép hoặc chuyển đổi	Làm bài tập bằng miệng, hoạt động nhóm, phiếu bài tập	Chưa thực hiện được	Học sinh hiểu bài nhưng chưa liên hệ được nhiều theo ý tưởng mở rộng
Đạo đức	Sử dụng tranh, ảnh minh hoạ, hiệu ứng đơn giản	Có sử dụng nhưng rời rạc, chưa lồng ghép hoặc khai thác thêm tranh, ảnh trên Internet	Làm bài tập bằng miệng, hoạt động nhóm, phiếu bài tập	Chưa thực hiện được	Học sinh hiểu bài
…	…	…	…	…	…

PHẦN THỨ HAI: CÁC GIẢI PHÁP

1/ Cách trình bày một giải pháp:

Việc soạn một bài giảng điện tử đạt chuẩn ở tiểu học là rất phức tạp và đòi hỏi phải có sự chuẩn bị tốt về kiến thức Tin học, hiểu biết các chức năng sẵn có trong phần mềm PowerPoint 2003.

Trong bài giảng điện tử chuẩn kiết thức, yêu cầu giáo viên phải thực hiện được các bước cơ bản sau:

Bước 1. Soạn mục lục, nội dung chi tiết các mục cơ bản, rồi nhóm lại thành các mục lớn hơn (theo kinh nghiệm hoặc theo Sách giáo viên, sách thiết kết bài dạy,…).

Bước 2. Soạn câu hỏi trắc nghiệm cho các mục cơ bản (đánh giá tương tác và đánh giá hiểu bài).

Bước 3. Soạn các bài tập thực hành, bài tập trắc nghiệm cho từng phần hoặc toàn bài.

Bước 4: Chèn một số chức năng để minh hoạ:

+ Âm thanh : nhạc nền, nhạc cho từng mục, giọng thuyết trình, giới thiệu.

+ Ảnh : Ảnh nền, ảnh minh hoạ.

+ Video : Phim minh hoạ, phim mô phỏng thực nghiệm.

+ Flash: Một số Flash chào hỏi, kết thúc, minh hoạ,…

Sau đó giáo viên sử dụng các bước trên để thực hiện một bài giảng điện tử hoàn chỉnh.

Về nguyên tắc, để xây dựng một giáo án điện tử giáo viên cần học nhiều phần mềm hỗ trợ mới thiết kế được bài giảng. Chẳng hạn soạn nội dung bài bằng PowerPoint 2003, nhưng khi tạo câu hỏi trắc nghiệm thì giáo viên phải nhúng phần mềm Violet vào PowerPoint,… điều đó rất phức tạp và khó làm.

Trong quá trình diễn đạt bài giảng, giáo viên phải tuỳ theo từng nội dung bài học cụ thể mà ứng dụng công nghệ thông tin với những mức độ và hình thức khác nhau.

Nhưng một thực tế cho thấy đại đa số giáo viên tiểu học chưa nắm bắt chuyên sâu các phần mềm hỗ trợ soạn giảng ngoài phần mềm chính là Powerpoint 2003. Do đó giải pháp tôi trình bày sau đây không đề cập đến cách sử dụng liên kết các phần mềm hỗ trợ bên ngoài phức tạp (bởi đại đa số giáo viên tiểu học chưa biết sử dụng các phần mềm hỗ trợ. Ví dụ như phần mềm tạo File Flash, phần mềm chuyển đổi phim, cắt, ghép phim ảnh,…) mà tôi chỉ trình bày cách thực hiện các chức năng nâng cao sẵn có trong phần mềm soạn giáo án điện tử Powerpoint 2003.

2/Trình bày các giải pháp thành một hệ thống giải pháp.

Giải pháp chủ yếu của tôi đưa ra là khai thác tối đa các chức năng nâng cao có sẵn trong phần mềm PowerPoint 2003.

a) Tạo hình nền tự chọn:

Trong phần mềm PowerPoint có sẵn một số hình nền nhưng không hợp với nền bài giảng ở tiểu học. Nhưng muốn tạo hình nền phải có phần mềm chuyển đổi định dạng, bởi hình nền của PowerPoint có thuộc tính .ppt (trong khi đó giáo viên tiểu học không hiểu được cách chuyển đổi). Do đó ta chỉ cần một hình ảnh có dạng jpeg, gif, bmp,…thích hợp nào đó phù hợp với lứa tuổi của học sinh tiểu học và dùng chức năng thay hình nền sẵn có trong PowerPoint:

* Vào thực đơn Format chọn Background:

* Hộp thoại xuất hiện, nháy chuột vào mũi tên hộp màu, chọn Fill Effects:

– Hộp thoại mới xuất hiện, chọn thẻ lệnh Picture. Nháy chuột vào mục Select Picture và dẫn đến địa chỉ có chứa file hình nền cần cài, nháy Insert và nháy Appy (thay nền hiển thị, Appy to All ( thay tất cả các Slide) và kết thúc). Và như vậy ta sẽ có hình nền bài giảng mà không cần phần mềm nào chuyển đổi.

b) Chức năng tạo hiệu ứng đo tốc độ đọc của học sinh:

Đối với chương trình chuẩn kiến thức kỹ năng của tiểu học đã quy định về tốc độ đọc của học sinh từng khối lớp. Chẳng hạn tốc độ đọc của học sinh lớp 1 là 30 tiếng/phút; lớp 2 là 50 tiếng/phút; lớp 3 là 70 tiếng/phút, lớp 4 là 120 tiếng/phút và lớp 5 là 150 tiếng/1 phút. Chính vì thế khi soạn bài giảng điện tử trong PowerPoint 2003 nếu chúng ta chọn được hiệu ứng chữ xuất hiện tương ứng với tốc độ đọc của học sinh thì giáo viên sẽ nắm bắt khả năng đọc tốt, xấu của mỗi học sinh. Nhưng chức năng này đa số giáo viên chưa thực hiện được.

Sau đây tôi xin trình bày cách tạo hiệu ứng đo tốc độ đọc của học sinh nhằm giúp giáo viên kịp thời nắm bắt khả năng đọc của học sinh để từ đó có những biện pháp điều chỉnh, khắc phục những lỗi đọc của các em.

Chọn nội dung bài đọc (đoạn văn trong bài) để học sinh đọc, vào Add Effect/Entrance/More Effects. Hộp thoại hiệu ứng xuất hiện chọn Color Typewriter (hiệu ứng xuất hiện màu đánh chữ).

Tiếp đó ta nháy chuột vào hiệu ứng đã chọn, chọn lệnh Timing, chọn tốc độ 0.18 seconds (tương ứng với 150t/p đối với học sinh lớp 5)

c) Minh hoạ bằng chức năng Hyper link:

Trong mỗi đoạn văn của bài học, có một số từ ngữ cần giải nghĩa cho học sinh bằng cách minh hoạ hình ảnh. Nhưng hầu hết giáo viên phải tạo thêm các Slide mới chứa hình ảnh hoặc thu nhỏ hình ảnh sát một bên từ cần giải nghĩa dẫn đến rất lộn xộn trong cách soạn hoặc hình ảnh không rõ để giải thích, minh hoạ. Sử dụng chức năng Hyper link để giải nghĩa từ trực tiếp hoặc các bài tập, hình ảnh,… là cách hay nhất điều chỉnh được những khó khăn này và giúp bài giảng của giáo viên thêm phong phú và logic hơn không phải nhất thiết chia cột để đưa các từ ngữ cần giải nghĩa sang một bên riêng biệt nữa mà giáo viên có thể giải nghĩa từ trực tiếp trong đoạn văn.

Trước hết ta đưa hình ảnh vào trong một Slide riêng biệt, điều chỉnh kích thước phù hợp. Trong đoạn văn, chọn từ ngữ cần giải nghĩa, vào Insert/Hyper link nháy chuột phải chọn Hyper link. Chọn đến Slide có chứa file ảnh đã tạo, chọn ok. Lúc này từ cần giải nghĩa sẽ có màu xanh nhạt và được gạch chân (ta nên đổi màu chữ của đoạn văn trùng với màu của từ giải nghĩa để đoạn văn không bị lộ ra màn hình). Khi trình chiếu, muốn giải nghĩa từ đó, giáo viên chỉ cần nháy chuột vào từ đã gạch chân màu xanh nhạt thì sẽ xuất hiện hình ảnh tức thì. Giải thích xong, giáo viên chỉ cần gõ phím Esc là kết thúc và tiếp tục bài dạy. (Dưới đây là từ Cây Quỳnh được giải thích bằng hình ảnh mình họa).

Đối với cách sử dụng Chức năng Hyper link, ta còn có thể dùng để minh họa bằng một đoạn phim muốn đưa vào bài giảng.

d) Chức năng chèn File Flash vào PowerPoint 2003:

Trước đây khi muốn chèn một File Flash vào bài giảng PowerPoint 2003, giáo viên phải cài đặt phần mềm Violet của công ty Bạch Kim và nhúng vào PowerPoint. Điều này rất phức tạp, vừa khó chèn bởi nhiều công đoạn rắc rối, đồng thời muốn có phần mềm Violet phải mua với giá 1.500.000đ. Do đó đa số giáo viên đã bỏ qua bước này. Nhưng tôi nghĩ trong một bài giảng điện tử, File Flash có vai trò hết sức quan trọng nó làm cho bài giảng thêm phong phú và sinh động, giúp giáo viên giảng bài dễ hơn, tạo cho học sinh tính hưng phấn, phát huy tính tích cực trong tiết học.

Để chèn được những File Flash vào trong bài giảng, trước hết ta Download phần mềm SwiffPointPlayer20 và tiến hành cành đặt (đây là phần mềm miễn phí, dễ cài). Sau khi cài xong, chọn Slide trong bài giảng muốn chèn File Flash, vào Insert/Flash Movie, tìm đến địa chỉ có chứa File Flash, chọn file và nháy Insert. Sau đó điều chỉnh file Flash cho phù hợp với Slide và trình chiếu theo bài dạy. Dưới đây tôi chèn một file Flash kết thúc bài dạy

e) Tạo câu hỏi trắc nghiệm trong PowerPoint 2003:

Tương tự như trên trước đây khi muốn tạo một câu hỏi trắc nghiệm, câu hỏi ô chữ vào bài giảng PowerPoint 2003, giáo viên phải cài đặt phần mềm Violet của công ty Bạch Kim và nhúng vào PowerPoint. Điều đó rất phức tạp mà đa số giáo viên không sử dụng (Như đã trình bày).

Sau đây tôi xin trình bày cách tạo câu hỏi trắc nghiệm , câu hỏi ô chữ trực tiếp của phần mềm mà không cần thông qua một phần mềm nào hỗ trợ vào bài giảng PowerPoint 2003:

– Trước hết ta tạo câu hỏi và các phương án trả lời chẳng hạn có 3 đáp án: a,b,c). Khi tạo xong hoàn chỉnh bộ câu hỏi trắc nghiệm, ta tạo ra 3 Text box :

+ Text box 1: Rất tiếc bạn trả lời sai

+ Text box 2: Rất tiếc bạn trả lời sai

+ Text box 3: Hoan hô, bạn đã trả lời đúng

Trong 2 đáp án sai, mỗi đáp án ta tạo một dòng lệnh : chọn Text box 1, chọn hiệu ứng xuất hiện và hiệu ứng exit, vào hiệu ứng xuất hiện chọn Timing, chọn thẻ lệnh Start Effect on Click of, chọn Text box a. Tiếp đó ta chọn Text box 2, chọn hiệu ứng xuất hiện, vào hiệu ứng chọn Timing, chọn thẻ lệnh Start Effect on Click of, chọn Text box b. Đáp án c còn lại (đáp án đúng), ta cũng chọn tương tự như trên (ta có thể chèn thêm âm thanh đúng, sai trong lệnh Timing cho câu hỏi thêm phong phú). Khi trình chiếu, nếu học sinh chọn phương án a, giáo viên chỉ cần nháy chuột vào chữ a) sẽ xuất hiện text box Rất tiếc bạn trả lời sai rồi; ngược lại chọn đáp án c) sẽ xuất hiện text box Hoan hô, bạn đã trả lời đúng.

Như vậy ta đã tạo được bộ câu hỏi trắc nghiệm rất hay mà không cần đến sự hỗ trợ của phần mềm khác.

g) Tạo câu hỏi ô chữ trong PowerPoint 2003:

Còn khi ta muốn tạo câu hỏi trò chơi ô chữ trước hết ta phải chuẩn bị một hệ thống câu hỏi và trả lời ở hàng ngang, hàng dọc sao cho phù hợp với phần củng cố kiến thức của bài học. Ghép các câu trả lời hàng ngang, hàng dọc vào khung ô chữ. Trong mỗi câu hỏi hàng ngang ta cũng vào hiệu ứng chọn Timing, chọn thẻ lệnh Start Effect on Click of, chọn tương ứng với câu trả lời hàng ngang. Khi cho học sinh chọn câu trả lời (a, b, c,…) ta bấm vào mỗi câu hỏi, câu trả lời sẽ xuất hiện trong ô chữ. (những hiệu ứng hoặc kỹ thuật làm cũng thực hiện tương tự như cách làm câu hỏi trắc nghiệm. Nhưng khác ở đây ta gọi lệnh bằng các câu hàng ngang, hàng dọc (thay cho đáp án a, b, c,…)

Cuối cùng ta sẽ có một bài giảng điện tử có sử dụng tương đối đầy đủ các chức năng đa phương tiện (Phim, ảnh, Flash, hiệu ứng đặc biệt,…).

PHẦN THỨ BA: KẾT QUẢ

1) Sự đánh giá của lãnh đạo nhà trường và đồng nghiệp:

Xuất phát từ những chức năng nâng cao có sẵn trong phần mềm Powerpoint 2003 mà tôi đã trình bày trên. Tôi đã tiến hành soạn một số tiết dạy bằng giáo án điện tử trong nhiều môn dạy khác nhau (Tiếng việt, Toán, Địa lý,…) và tôi đã được Lãnh đạo nhà trường cũng như toàn thể giáo viên trong trường đánh giá cao về kỹ năng soạn giảng, thực hiện tiết dạy. Chất lượng bài soạn đúng và đạt chuẩn. Hình thức bài soạn phong phú, logic phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi học sinh. Đặc biệt Lãnh đạo nhà trường và các bộ phận đã đánh giá cao về kỹ năng sử dụng hiệu ứng đo tốc độc đọc của học sinh để kịp thời điều chỉnh tốc độ đọc cho các em, sử dụng chức năng Hyper link, tạo câu hỏi trắc nghiệm,…

Do đó vừa qua tôi đã soạn và dạy một số tiết ở nhiều lớp khác nhau, trong đó tôi đã tham gia hội thi giáo viên dạy giỏi cấp trường và đạt với số điểm khá cao (3 tiết dạy đều đạt 19 điểm)

2) Về ý thức thái độ học tập của học sinh:

Sau khi áp dụng nội dung đã soạn vào bài dạy thực tế, tôi thấy rằng chất lượng của tiết học đã thay đổi hẳn :

– Tinh thần học tập của học sinh nâng lên rõ rệt, các em rất phấn khởi khi tìm hiểu nội dung bài học, hăng hái phát biểu, thảo luận sôi nổi, rất tập trung vào bài học.

– Sau mỗi tiết học toàn bộ học sinh trong lớp đều rất thích học bằng giáo án điện tử hơn so với trước đây khi dạy bằng bảng lớp.

– Tinh thần đoàn kết trong lớp được củng cố, các em cùng nhau trao đổi trò chuyện, rút kinh nghiệm.

3) Kết quả tiếp thu kiến thức:

– 100% học sinh hiểu bài, kiến thức mới được các em tiếp thu nhanh chóng, Những bài tập cá nhân, làm trên phiếu bài tập hoặc thảo luận nhóm các em đều làm tốt, ứng dụng vào các bài luyện tập rất nhanh.

– Những bài tập về nhà đều được các em chăm chỉ làm đầy đủ. Nhiều em còn mạnh dạn lên hỏi giáo viên về những biện pháp mà khi đọc ở nhà các em chưa hiểu vào những buổi sinh hoạt đầu giờ. Tinh thần học tập của các em mạnh mẽ hơn và tự tin hơn do có sự động viên của bạn bè, sự khích lệ, tuyên dương của giáo viên.

– Sau mỗi lần tôi phân tích giải nghĩa từ bằng những hình ảnh minh hoạ cụ thể, các em hiểu nhanh hơn trước. Bài tập ô chữ, bài tập trắc nghiệm gây được sự hứng thú cao và củng cố kiến thức đã học của các em.

– Nhờ những hiệu ứng nâng cao (Hyper link,…) mà các em làm hết số bài tập yêu cầu trong sách giáo khoa không phải làm ở nhà.

Sau mỗi tiết dạy, tôi đã thống kê chất lượng hiểu bài của học sinh để nắm bắt mức độ áp dụng bài dạy có sử dụng chức năng nâng cao: 1 tiết dạy giáo án điện tử ở môn tập đọc lớp 5 tôi không sử dụng chức năng nâng cao mà chỉ soạn thông thường (có nội dung, các hiệu ứng bình thường) và một tiết dạy tập đọc bằng bài giảng có sử dụng các chức năng như : chèn phim giới thiệu bài, sử dụng Hyper link để giải thích, minh họa hình ảnh, tạo các câu hỏi trắc nghiệm, ô chữ,… Tôi nhận thấy kết quả sau tiết dạy thay đổi hẳn lên.

Sau đây tôi xin dẫn chứng bằng một hai tiết dạy thực nghiệm trong tiết tập đọc ở lớp 5A6 :

* Tiết dạy không sử dụng các chức năng nâng cao:

TSHS

đọc diễn cảm

TSHS đọc trôi chảy, lưu loát

TSHS hiểu được nghĩa của từ GV giải thích

TSHS nắm được nội dung bài học

TSHS biết vận dụng bài học vào thực tế

6/32

16/32

26/32

29/32

24/32

* Tiết dạy có sử dụng các chức năng nâng cao:

TSHS đọc diễn cảm	TSHS đọc trôi chảy, lưu loát	TSHS hiểu được nghĩa của từ GV giải thích	TSHS hiểu được ý nghĩa nội dung bài học	TSHS biết vận dụng bài học vào thực tế
22/32	10/22	30/32	32/32	31/32

Mặc dù đây chỉ là những kết quả đạt ban đầu. Nhưng đó cũng là những kết quả rất đáng mừng vì tôi cho rằng sử dụng những chức năng nâng cao có sẵn trong phần mềm Powerpoint 2003 để soạn bài giảng điện tử đúng chuẩn kiến thức kỹ năng mà tôi đã áp dụng vào bài học là một bước đi đúng hướng, phù hợp với thực tế của học sinh tại trường tiểu học Phú Lộc.

KẾT LUẬN

1/ Tóm lược giải pháp.

Đổi mới phương pháp dạy học hiện đang là vấn đề cốt tử để nâng cao chất lượng dạy học. Đó là một trong những mục tiêu quan trọng nhất trong cải cách giáo dục ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đổi mới nội dung, phương pháp dạy học là một công việc lâu dài, khó khăn đòi hỏi rất nhiều thời gian nghiên cứu và năng lực của đội ngũ giáo viên. Việc sử dụng những chức năng nâng cao có sẵn trong phần mềm Powerpoint 2003 là một biện pháp hữu hiệu và rất cần thiết khi tiến hành soạn và dạy các bài giảng điện tử đối với tiểu học nói riêng, giáo dục nói chung. Những nội dung mà bản thân tôi đã trình bày ở trên là những kinh nghiệm được rút ra từ thực tế trong công tác giảng dạy, từ trong sự tìm tòi khám khá khi soạn các bài giảng điện tử và tôi thấy đây là một nội dung có tính khả thi khi áp dụng vào giảng dạy giáo án điện tử ở tiểu học. Chiếm lĩnh kiến thức về CNTT không hề đơn giản, nó đòi hỏi mỗi giáo viên cần phải chịu khó học tập, phát huy tinh thần tự giác, học hỏi để nâng cao trình độ nghiệp vụ cũng như kiến thức tin học nhằm góp phần thực hiện thắng lợi các chủ trương của Đảng và nhà nước về việc đẩy mạnh CNTT trong giáo dục.

Giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học không chỉ là nhiệm vụ của nhà trường mà là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân và toàn xã hội. Riêng với nhà trường việc giáo dục học sinh toàn diện thì đội ngũ quản lý giáo dục, tập thể giáo viên phải tự nâng mình lên ngang tầm với thời đại. Một đất nước phát triển thì phải có những con người có năng lực và phẩm chất thực thụ thì mới điều hành và đưa đất tiến vào thời kỳ Công nghiệp hoá – Hiện đại hoá đất nước theo nền kinh tế thị trường sánh vai với bạn bè quốc tế được. Chính vì lẽ đó mà xã hội đang cần có những con người năng động và sáng tạo phải biết tự mình khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Để đạt kết quả giáo dục theo yêu cầu thời đại quả là một công việc hết sức khó khăn gian khổ. Nhưng bản thân tôi luôn tin rằng với sự quan tâm đầu tư của Đảng và nhà nước cùng các cấp lãnh đạo cộng với lòng nhiệt huyết “Tất cả vì học sinh thân yêu”, “vì tương lai con em chúng ta”. Chúng ta chăm lo giáo dục ngay từ đầu thì chắc chắn rằng những con người mới trong tương lai sẽ là những con người tài đức vẹn toàn, có bản lĩnh, năng lực đứng lên lãnh đạo và xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh.

2/ Phạm vi áp dụng.

Giáo án điện tử là một nội dung không thể thiếu trong công tác dạy – học hiện nay. Bởi các chức năng nâng cao có sẵn trong phần mềm Powerpoint 2003 là rất dễ học, dễ làm. Do thời gian nghiên cứu và trình độ tin học hạn hẹn, tôi không thể trình bày hết các chức năng ứng dụng của phần mềm Powerpoint 2003. Nhưng phạm vi áp dụng của đề tài này có thể thực hiện được với tất cả các môn học ở tiểu học và thực hiện toàn bộ các khối lớp từ lớp 1 đến lớp 5. Đồng thời có thể áp dụng được với một số môn ở THCS, THPT.

3/ Phần kiến nghị:

* Đối với giáo viên:

– Giáo viên cần mạnh dạn, không ngại khó, tự thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử của mình sẽ giúp cho giáo viên rèn luyện được nhiều kỹ năng và phối hợp tốt các phương pháp dạy học tích cực khác;

– Khi thiết kế Bài giảng điện tử cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu (Video, hình ảnh, bản đồ, ….), chọn giải pháp cho sử dụng công nghệ, sau đó mới bắt tay vào soạn giảng. Sử dụng PowerPiont cần lưu ý về Font chữ, màu chữ và hiệu ứng thích hợp (hiệu ứng đơn giản, nhẹ nhàng tránh gây mất tập trung vào nội dung bài giảng).

– Cần khai thác thế mạnh của CNTT trong kiểm tra đánh giá và kiểm chứng kết quả. (Củng cố bài cần hướng đến các câu hỏi mang tính vận dụng hay các hình thức trắc nghiệm, ô chữ);

– Không lạm dụng công nghệ nếu chúng không tác động tích cực đến quá trình dạy học và sự phát triển của học sinh, công nghệ mô phỏng nếu không phản ánh đúng nội dung, giá trị nghệ thuật và thực tế thì không nên sử dụng, Chuẩn kiến thức ở mức độ vận dụng cần kết hợp bảng và sử dụng các phương pháp dạy học khác mới có hiệu quả.

– Thường xuyên truy vào các trang web và thành viên của diễn đàn: bachkim.vn, dayhocintel.org, giaovien.net, moet.edu.vn, … để tiếp thu những công nghệ mới trao đổi những các làm hay.

* Đối với nhà trường:

– Cần tổ chức nhiều đợt tập huấn chuyên đề, mở các lớp hội thảo về lĩnh vực giáo án điện tử để cung cấp cho giáo viên những kỹ thuật ứng dụng, những phương pháp dạy học mới.

– Tăng cường công tác kiểm tra soạn giảng của giáo viên, dự giờ, thăm lớp để phát hiện và bổ sung kịp thời những thiếu sót của giáo viên trong việc triển khai bài dạy theo hướng đổi mới. Mua sắm các thiết bị và đồ dùng dạy học đầy đủ cho giáo viên lên lớp có hiệu quả hơn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO